Jane Goodall (3/04/1934 - 1/10/2025): Ρίζες και βλαστοί

  

H Dr. Jane Goodall ήταν διεθνώς αναγνωρισμένη πρωτευοντολόγος, ανθρωπολόγος και Πρέσβειρα Ειρήνης των Ηνωμένων Εθνών. Γεννήθηκε το 1934, στο Λονδίνο και, από μικρή, είχε μεγάλη αγάπη για τη φύση και τα ζώα και όνειρο να μελετήσει την άγρια ζωή της Αφρικής. Το αγαπημένο της βιβλίο ήταν ο Ταρζάν των Πιθήκων (Tarzan of the Apes).

Όταν ενηλικιώθηκε, της δόθηκε η ευκαιρία να επισκεφτεί μία φίλη της στην Κένυα. Δούλεψε σκληρά ως σερβιτόρα και γραμματέας, ώστε να μαζέψει τα χρήματα και να κάνει το ταξίδι αυτό πραγματικότητα κι' έτσι, τo 1960, σε ηλικία 26 ετών, ταξίδεψε στην Αφρική. 

Κατά την παραμονή της εκεί, γνώρισε τον φημισμένο αρχαιολόγο Louis Leakey (Λιούις Λίκι), ο οποίος την προσέλαβε για να τον βοηθήσει σε μία από τις μελέτες του. Εκτίμησε την εργατικότητα της και την ρώτησε αν θα την ενδιέφερε να μελετήσει τους χιμπαντζήδες σε μια περιοχή που πλέον είναι γνωστή ως Εθνικό Πάρκο Γκόμπε, στην Τανζανία. Φυσικά, η νεαρή τότε Τζέιν ενθουσιάστηκε με την ευκαιρία που της δινόταν. 

Εκείνη την εποχή, ωστόσο, ήταν πολύ δύσκολο για μία λευκή γυναίκα να ταξιδεύει μόνη στην Αφρική. Έτσι, την ακολούθησε σε αυτό το ταξίδι και η μητέρα της. Η Γκούντολ αναφέρει συχνά τη μητέρα της, καθώς αυτή στήριζε πάντα τα όνειρά της και την ενθάρρυνε.

Όταν έφτασαν στο Εθνικό Πάρκο Γκόμπε, έστησαν σκηνές, και η Τζέιν ξεκίνησε αμέσως να ψάχνει για χιμπαντζήδες. Κανείς δεν τους είχε μελετήσει στο φυσικό τους περιβάλλον μέχρι τότε και, κάθε φορά που η Τζέιν πήγαινε κοντά τους, εκείνοι εξαφανίζονταν.

Προς το τέλος του ταξιδιού της, έχοντας κάνει υπομονή πολλούς μήνες, η Τζέιν κατάφερε να προσεγγίσει μία ομάδα χιμπαντζήδων και να καταγράψει τη συμπεριφορά τους, και οι διαπιστώσεις που προέκυψαν εκείνη την πρώτη καταγραφή τάραξαν τα νερά της τότε επιστημονικής κοινότητας. Η Τζέιν κατέγραψε αναλυτικά το πώς οι χιμπαντζήδες τρώνε, κινούνται και κοιμούνται. Μελέτησε την κοινωνική τους δομή, τις οικογενειακές και κοινωνικές τους σχέσεις και, επιπλέον, έκανε λόγο για συναισθήματα και προσωπικότητες, κάτι το οποίο δεν πίστευε κανείς μέχρι τότε, αφού θεωρούσαν πως μόνο οι άνθρωποι κατέχουν αυτές τις ιδιότητες. 

Από τις πιο πρωτοπόρες ανακαλύψεις της ήταν η χρήση εργαλείων από τους χιμπαντζήδες. Ο χιμπαντζής τον οποίο ονόμασε "Γκριζογένη" (David Greybeard) χρησιμοποιούσε ένα κοτσάνι για να "ψαρεύει" τερμίτες μέσα από τη φωλιά τους. Τότε, το περιοδικό National Geographic δημοσίευσε τις πληροφορίες αυτές μαζί με φωτογραφικό υλικό. Το όνομα της Γκούντολ είχε πλέον αρχίσει να γίνεται γνωστό και, μετά από αυτή την ανακάλυψη, πολλοί άλλοι επιστήμονες έσπευσαν να μελετήσουν τους χιμπαντζήδες και άλλα πρωτεύοντα θηλαστικά. Με τις ανακαλύψεις, ο σεβασμός και η εκτίμηση για την ευφυΐα των χιμπατζήδων μεγάλωσε.

Στην αρχή της καριέρας της, οι επιστήμονες δεν έτρεφαν για την Τζέιν μεγάλο σεβασμό, καθώς δεν κατείχε πτυχίο πανεπιστημίου καβι επιπλέον χρησιμοποιούσε ερευνητικές μεθόδους οι οποίες δεν ήταν αποδεκτές, όπως, για παράδειγμα, το γεγονός ότι (αντί για νούμερα) έδινε ονόματα στους χιμπαντζήδες που παρακολουθούσε. Χρειάστηκε κάποιο διάστημα για να αποδεχτεί η επιστημονική κοινότητα τα αποτελέσματα των ερευνών της, αφού μέχρι τότε κανείς δεν πίστευε πόσο κοντά είμαστε εξελικτικά με τα είδη αυτά, και πως δεν είναι μόνο ο άνθρωπος που ξέρει να φτιάχνει εργαλεία, ενώ διαθέτει συναισθήματα και προσωπικότητα. 

To 1965, η Τζέιν Γκούντολ απέκτησε το διδακτορικό της στην Ηθολογία από το Πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ και έγινε το όγδοο άτομο στην ιστορία των πανεπιστημίων που κατάφερε να αποκτήσει διδακτορικό χωρίς να έχει πάρει άλλο πτυχίο από πανεπιστήμιο. Από το 1970 ως το 1975 η Dr. Jane Goodall ήταν επισκέπτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ, στο Τμήμα Ψυχιατρικής.

Σήμερα, αναγνωρίζεται ως μία από τις πιο σημαντικές γυναίκες επιστήμονες του 20ού αιώνα, και ως ένας άνθρωπος που έχει προσφέρει πολλά στη διεθνή κοινότητα μέσω της δράσης της. Με τις παρατηρήσεις της, άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο κατανοούμε τη συμπεριφορά των ζώων.

Το 1977, η Goodall ίδρυσε το Ινστιτούτο Jane Goodall Institute - JGI, με σκοπό τη συνέχιση των ερευνών, με προγράμματα όχι μόνο για τους ίδιους τους χιμπαντζήδες, αλλά και για την βελτίωση των συνθηκών ζωής των ανθρώπων που ζουν στις περιοχές των βιοτόπων τους. Καθώς οι χιμπαντζήδες απειλούνται πλέον με εξαφάνιση, μόνο σε συνεργασία με τους κατοίκους που ζουν στην περιοχή τους μπορούν να σωθούν. Για την προστασία και την διασφάλιση του μέλλοντος τους, το Ινστιτούτο έχει κάνει σημαντικές έρευνες, έχει δημιουργήσει σχολεία και κλινικές στην Αφρική, ώστε να βοηθηθούν οι τοπικές κοινότητες, και έχει εμπνεύσει πολλούς νέους σε όλο τον κόσμο.

Μόνο κατά την διάρκεια ενός έτους (το 2014), το Jane Goodall Institute - JGI: 

• Διέθεσε πάνω από 365.000 δέντρα για φύτευση που θα χρησιμεύσουν ως υλικό για χτίσιμο και θα προσφέρουν τροφή και εισόδημα στις ντόπιες κοινωνίες. Έτσι μειώθηκε η ανάγκη για παράνομη υλοτόμηση προστατευόμενων δασών.
• Παρείχε σε πάνω από 331 αγρότες εκπαίδευση γύρω από την προστασία των δασών και την σωστή διαχείριση των καλλιεργειών και των ζώων. Επιπλέον δώρισε σπόρους καθώς και οικόσιτα ζώα.
• Αύξησε την προστασία 512.000 εκταρίων δασικής έκτασης στο οικοσύστημα Μασίτο- Ουγκάλα της Τανζανίας, και εκπαίδευσε πάνω από 160 τοπικούς άρχοντες στο πως γίνεται η προστασία των δασών μέσω κινητών και τάμπλετ. 
• Υποστήριξε περισσότερες από 30.000 γυναίκες, προσφέροντας εκπαίδευση σχετικά με τη φροντίδα των παιδιών, την υγεία και την οργάνωση της οικογένειας.
• Ολοκλήρωσε την κατασκευή τριών ιατρικών κέντρων που παρέχουν υπηρεσίες σε πάνω από 14.500 ανθρώπους. 
• Το Ινστιτούτο συνέχισε τις προσπάθειες για την διάσωση και προστασία των χιμπαντζήδων, καθώς επίσης και την φροντίδα των 154 χιμπαντζήδων που ζουν στο κέντρο αποκατάστασης στο Κονγκό (Tchimpounga Chimpanzee Rehabilitation Center). 
• Δημοσίευσε επίσης 11 ερευνητικές εργασίες, μέσω των 31 ερευνητών που δουλεύουν στο Εθνικό Πάρκο Γκόμπε (Gombe National Park), και το έργο συνεχίζεται.

H ζωή και η δράση της Jane Goodall είναι αναγνωρισμένη διεθνώς. Έχει δεχθεί πολλές τιμές για την περιβαλλοντική και την ανθρωπιστική της προσφορά. Ονομάστηκε "Dame Commander" της Αυτοκρατορίας της Αγγλίας σε μία τελετή που πραγματοποιήθηκε στα ανάκτορα του Μπάκινχαμ, το 2004. (Ο τίτλος αυτός είναι από τους σημαντικότερους στο Ηνωμένο Βασίλειο). Τον Απρίλιο του 2002, ο τότε Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Κόφι Ανάν, την έχρισε «Πρέσβειρα Ειρήνης των Ηνωμένων Εθνών». 

Η Goodall έχει καταφέρει να μεταδώσει το μήνυμα ειρήνης και ελπίδας σε κάθε γωνία του πλανήτη. Η λίστα με τα βραβεία και τις τιμές που έχει δεχθεί είναι πολύ μεγάλη. Ορισμένα από αυτά είναι:

• Βραβείο Κιότο της Ιαπωνίας (Kyoto Prize): ένα διεθνώς αναγνωρισμένο βραβείο το οποίο δίνεται σε όσους έχουν συνεισφέρει σημαντικά στην επιστημονική, πολιτιστική και πνευματική ανάπτυξη της ανθρωπότητας
• Βραβείο Τάιλερ για περιβαλλοντικά επιτεύγματα (Tyler Prize)
• Μετάλλιο της Τανζανίας (Medal of Tanzania)
• Μετάλλιο Βενιαμίν Φραγκλίνου (Benjamin Franklin Medal in Life Science)
• Βραβείο του Ισπανού Πρίγκιπα της Αστούριας (Spanish Prince of Asturia)

Έχει γίνει επίσης επίτιμος διδάκτορας πολλών πανεπιστημίων, όπως:

• Πανεπιστήμιο του Τορόντο
• Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ
• Αμερικανικό Πανεπιστήμιο του Παρισιού
• Πανεπιστήμιο της Ουψάλα
• Εθνικό πανεπιστήμιο της Τσινγκ Χουά στην Ταϊβάν

 

To πρόγραμμα Roots & Shoots (Ρίζες και Βλαστοί) του Ινστιτούτου Jane Goodall Institute - JGI είναι μια διεθνής κοινότητα, όπου οι νέοι αναλαμβάνουν διάφορες δράσεις με σκοπό να επιφέρουν θετικές αλλαγές στην κοινωνία. Στην κοινότητα αυτή, συμμετέχουν χιλιάδες νέοι και παιδιά απ’ όλο τον κόσμο, που έχουν εμπνευστεί από τη ζωή της Τζέιν, με σκοπό να κάνουν τον  πλανήτη μας καλύτερο.

Το πρόγραμμα Roots & Shoots δημιουργήθηκε το 1991 από την ίδια την Τζέιν και μία ομάδα 12 μαθητών της, στην Τανζανία. Σκοπός του προγράμματος είναι να δώσει τα απαραίτητα εργαλεία σε παιδιά και νέους κάθε ηλικίας, ώστε να βρουν πρακτικές λύσεις σε προβλήματα που αντιμετωπίζει η τοπική τους κοινωνία. Τα θέματα με τα οποία μπορούν να ασχοληθούν οι ομάδες ποικίλλουν, και μπορούν να αφορούν στο περιβάλλον, στα ζώα ή στους ανθρώπους.

Η Goodall πιστεύει πως κάθε άνθρωπος μπορεί να κάνει τη διαφορά στην κοινότητά του. Αν άνθρωποι με κοινά ενδιαφέροντα σχηματίσουν ομάδες, τότε το αποτέλεσμα της προσπάθειάς τους θα είναι ακόμα καλύτερο. Με αυτό το δωρεάν πρόγραμμα, δίνεται η ευκαιρία σε όλους τους νέους που έχουν εμπνευστεί από τη ζωή της να συνεργαστούν και να γίνουν μέλη ενός διεθνούς κινήματος που θα αλλάξει τον κόσμο. Το πρόγραμμα λειτουργεί σε περισσότερες από 130 χώρες και έχει πάνω από 150.000 ενεργά μέλη. 

Το πρόγραμμα Roots & Shoots έχει δημιουργήσει ένα μεγάλο δίκτυο από παιδιά (και νέους) που εμπνέονται το ένα από το άλλο. Παρέχει δωρεάν εφόδια σε καθηγητές αλλά και γενικότερα σε όλο τον κόσμο, ώστε να μπορέσουν πολύ εύκολα να δημιουργήσουν δικές τους ομάδες και να εφαρμόσουν προγράμματα στα σχολεία. Στην επίσημη ιστοσελίδα τους, μπορεί κανείς να βρει τη βάση δεδομένων με όλες τις εργασίες που έχουν γίνει μέχρι στιγμής, και να αποκτήσει μία ιδέα για το τι είδους πρότζεκτ μπορεί να κάνει.

Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχία του προγράμματος είναι να τηρούνται οι εξής προϋποθέσεις:

• Τα μέλη της ομάδας πρέπει αρχικά να ενημερωθούν για τη ζωή της Jane Goodall, ώστε να εμπνευστούν και να καταλάβουν ότι κάθε όνειρο γίνεται πραγματικότητα αρκεί κανείς να το θέλει, και ότι κάθε άνθρωπος μπορεί να βρει λύσεις στα προβλήματά του. Με αυτό τον τρόπο, θα νιώσουν ότι είναι μέλη της διεθνούς κοινότητάς και μέρος ενός κινήματος που έχει στόχο να χτίσει ένα καλύτερο μέλλον.
• Τα μέλη της ομάδας χαρτογραφούν την κοινότητά τους μαζί. Αυτό δίνει τη δυνατότητα να βρεθούν πιθανά προβλήματα στα οποία μπορεί να επικεντρωθεί η εργασία τους. Για παράδειγμα, τα μέλη της ομάδας μπορούν να κάνουν μία βόλτα στη γειτονιά τους και να καταγράψουν τι προβλήματα βλέπουν.
• Κατόπιν, τα μέλη της ομάδας ξεκινούν τη δράση τους. Συζητούν ποιο ζήτημα θα ήθελαν να λύσουν (π.χ. ενημέρωση των πολιτών σχετικά με τη ρίψη σκουπιδιών στους δρόμους), αναθέτουν ρόλους και μελετούν πώς μπορεί να λυθεί το πρόβλημα. Πολλές ομάδες μιλάνε με επιστήμονες, και φτιάχνουν παρουσιάσεις και υλικό που μπορούν να μοιράσουν. Αν το πρόγραμμα εφαρμόζεται σε τάξεις σχολείου, οι δάσκαλοι μπορούν να καθοδηγήσουν τα παιδιά.
• Στη συνέχεια, τα μέλη της ομάδας εξετάζουν (και γιορτάζουν) το αποτέλεσμα της εργασίας τους. Συζητούν τι πέτυχε και τι πήγε λάθος, και βρίσκουν τρόπους ώστε η επόμενη εκστρατεία τους να γίνει καλύτερη.
• Τέλος, η εργασία δημοσιεύεται στο www.rootsandshoots.org, ώστε να εμπνευστούν και άλλα μέλη του Ινστιτούτου. Η εγγραφή του πρότζεκτ στην ιστοσελίδα μπορεί να γίνει κατά τη διάρκεια της υλοποίησης της, και ανανεώνεται από τα μέλη της ομάδας. 

Το πρόγραμμα βοηθά στην ανάπτυξη της κριτικής σκέψης των παιδιών και των νέων και στην ευαισθητοποίησή τους γύρω από κοινωνικά και περιβαλλοντικά προβλήματα. Μέχρι στιγμής, πολλοί καθηγητές και γονείς έχουν διαπιστώσει την μεγάλη επιτυχία που έχει η εφαρμογή του προγράμματος αυτού σε όλο τον κόσμο.

Μέλη του Roots & Shoots μπορούν να γίνουν όλοι πολύ εύκολα, απλώς με την εγγραφή τους στο www.rootsandshoots.org. Oποιοσδήποτε σκεφτεί μία εργασία και φτιάξει μία ομάδα, μπορεί να δημιουργήσει ένα προφίλ και να μοιραστεί τις ιδέες και τα αποτελέσματα των εργασιών της ομάδας.

Για περισσότερες πληροφορίες, μπορείτε να επικοινωνήσετε μέσω email στη διεύθυνση  rsgreece@janegoodall.org. Για την Ελλάδα, μπορείτε να ακολουθήστε την ομάδα Roots&Shoots Greece στο Facebook at https://www.facebook.com/RootsandShootsGreece/ και στο Twitter at https://x.com/rsgreece

Πληροφορίες στα Ελληνικά από Σχολική Βιβλιοθήκη

Photo1 at https://www.nytimes.com/2025/10/01/science/jane-goodall-photos.html (The New York Times) 

Photo2 at https://education.nationalgeographic.org/resource/jane-goodall/

Photo3 at https://people.com/jane-goodall-life-in-photos-11822598

Photo4 

Σχετικοί σύνδεσμοι:

• https://rootsandshoots.org
• https://janegoodall.org
• https://news.janegoodall.org/about/
• https://www.facebook.com/janegoodall/
  
• quotes 

• βιβλία στα Ελληνικά
• ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ
  

• theguardian

Επιλεγμένα βίντεο  at playlist1, playlist2, playlist3 

Και εδώ μπορείτε να ακούσετε την ίδια την Goodall να διαβάζει ένα ένα κεφάλαιο από το βιβλίο της "In the Shadow of Man" ("Στην Σκιά του Ανθρώπου", εκδόσεις Αντιγόνη, 2014). 

σσ. Η Jane Goodall πέρασε τη ζωή της ταξιδεύοντας σε όλον τον κόσμο, 300 ημέρες το χρόνο. Σε δύο από τα ταξίδια της επισκέφτηκε και την Ελλάδα, το 2016 και το 2018. Το ντοκιμαντέρ του National Geographic με θέμα το έργο και τη ζωή της και τίτλο "JANE"*, προβλήθηκε στο 20ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης."Έφυγε" ειρηνικά, στον ύπνο της, την πρώτη μέρα του Οκτώβρη 2025, κατά την διάρκεια ενός ταξιδιού στην Καλιφόρνια, σε ηλικία 91 ετών [i] "Η επόμενη μεγάλη περιπέτεια που περιμένω στη ζωή μου, είχε πει πρόσφατα, είναι ο θάνατος. Κι' αν δεν υπάρχει τίποτα μετά από αυτόν, δεν με νοιάζει. Αν όμως υπάρχει, ανυπομονώ να το συναντήσω". Ήταν χορτοφάγος [ii]. Μακάρι η μνήμη της να ξυπνήσει την αληθινή δύναμη που όλοι κρύβουμε μέσα μας και να την τιμήσει. 

*openculture - mikropragmata - Youtube 

ΜΠΛΕ

 

"Πάμε εκεί που σμίγει η θάλασσα με τον ουρανό 

στο γαλάζιο σπίτι που γιορτάζει

και στον μπλε χορό του τσαλαπετεινού

που πετάει και καρφιτσώνει 

ένα μπλε μη με λησμόνει 

πάνω στο μετάξι τ' ουρανού"... 

Πέρασε κι' αυτό το καλοκαίρι κι' εγώ σε ψάχνω τώρα στο Youtube*... 

*1, 2

How People with Narcissistic Personality Disorder (NPD) Play the Victim

If someone in your life has a pattern of playing the victim, it may feel confusing and frustrating. You’re not alone and there are ways you can cope. Narcissistic personality disorder (NPD) is a complex mental health condition, often linked with a "victim mentality". While it’s possible for a person with NPD to do this consciously to manipulate others, it often goes deeper than that. 

Someone may firmly believe that they’re the victim and operate from that place, even when the evidence suggests otherwise. With a few expert-backed strategies, it’s possible to navigate this difficult terrain. In part, it’s how people with narcissistic patterns view interpersonal interactions. Research from 2018 suggests that a sense of victimhood or entitlement is a common trait of NPD. 

Narcissistic defenses (like all defenses) operate unconsciously, says Dr. Ramani Durvasula, a clinical psychologist based in Los Angeles and author of two books on narcissism. 

A 2020 study suggests that people who live with NPD often carry a sense of victimhood. "Victimhood is a form of blame-shifting",  Durvasula says. "It allows the ego to remain intact, to blame the world, and in some cases to get validation perhaps from other aggrieved people, or people who want to rescue them".

It may be helpful to think of the "victim card" as a defense mechanism to help someone get their needs met. A victim stance can help someone: acquire resources, confuse who is at fault, garner sympathy from others, maintain a sense of control, and prevent someone from leaving. 

There are many ways that victimhood can play out in relationships. One of the symptoms of NPD is a belief that someone is superior to others and should be given different or special treatment. In victim mode, says Durvasula, this can sound like, "The reason things haven’t worked out for me is that I wasn’t born with a trust fund, everyone else has connections, and I have to make things work on my own". 

The DARVO strategy can muddle the details of an interaction. It works like this: D: deny the behavior, A: attack you, R: reverse, V: victim and O: offender. For example, a spouse may deny that kissing counts as cheating (D), feel hurt by your unwarranted jealousy (A), and insist that you apologize (RVO).

When faced with difficulties, some people project their emotions onto others. For example, a spouse may accuse you of wanting to leave when they’re actually the one thinking of leaving. Seeing their distress, you may find yourself apologizing and making amends, believing you are somehow in the wrong.

Someone with NPD may deny or minimize behaviors, leaving you questioning your sense of reality. This is known as gaslighting. This could sound like: "It’s your fault I did this". "You’re the one who started it". "I didn’t do it. What’s wrong with you"? "You knew this when you married me"

To preserve their reputation and gain sympathy from others, someone may talk badly about you or accuse you of things you didn’t do. For example, a boss may insist that they came up with a concept first and that you’re trying to steal their idea.

It may take some practice, but it’s possible to empower yourself in these situations. If possible, try to avoid the temptation to go down the rabbit hole of defending yourself, says Durvasula. "They’re likely accusing you of something that isn’t true, so there’s no point", she says. Instead, try to detach from the situation and hold onto your reality. "Just because someone else tells you the grass is purple doesn’t make it so, and you don’t have to defend the green grass that is there", she explains.

When someone consistently takes on the victim role and refuses to take accountability for their actions, it’s not uncommon to feel like you’re imagining things, says Sybil Cummin, a licensed professional counselor in Arvada, Colorado. 

"If you’re starting to doubt your own experiences because of the responses you’re getting, start journaling your experiences. Document or note any patterns", she says. You may find it helpful to set boundaries around what behaviors you will tolerate, Cummin explains. For example, she says this can sound like: "Your statement about X doesn’t fit the facts of what happened". "Your previous experiences don’t give you permission to treat me this way". "It’s clear that we’ve reached an impasse of opinion". "If they become angry about your boundaries or refuse to respect them, it’s likely that you’ll need to start changing your level of contact with them to ensure your mental health and self-worth can remain intact", she says.

In essence, going "grey rock" means becoming as neutral as possible. The purpose is to protect your emotional well-being, says Dr. Nakpangi Thomas, a licensed professional counselor in Detroit. "It involves only necessary contact and the removal of your emotions", she explains. "You only provide someone with information that’s essential". Thomas outlines four basic steps you can try, including: avoiding small talk and interactions, keeping interactions short, giving brief answers, and communicating using only the facts. 

If this relationship is interfering with your emotional well-being — or it’s toxic, abusive, or dangerous — it may be time to consider making an exit plan and ceasing contact. "Battling someone with NPD may be tiring, and no one wins", says Thomas. "In some cases, the best way to respond is no-contact. This includes calls, texts, social media, and events. Involving the authorities may be necessary to obtain an order of protection". 

People with NPD often have a sense of victimhood. This can present you with many challenges, but it’s possible to cope. If possible, try to document patterns, set healthy boundaries, and limit your interactions. Some useful books may include:

• “Stop Caretaking the Borderline or Narcissist: How to End the Drama and Get on with Life” by Margalis Fielstad
• “‘Don’t You Know Who I Am?’: How to Stay Sane in an Era of Narcissism, Entitlement, and Incivility” by Dr. Ramani Durvasula
• “The Covert Passive Aggressive Narcissist: Recognizing the Traits and Finding Healing After Hidden Emotional and Psychological Abuse” by Debbie Mirza

Πηγή: https://psychcentral.com/health/narcissist-delusion

Τα άγρια ζώα στην αιχμαλωσία δεν μπορούν να διαχειριστούν την Ματαίωση

 

Άρθρο της Julie Cappiello στα blogs της οργάνωσης WORLD ANIMAL PROTECTION US, στις 22/05/25 [Fb] για τις επιπτώσεις της ματαίωσης (frustration)* που βιώνουν σε συνθήκες αιχμαλωσίας, όχι μόνον τα πρωτεύοντα αλλά και άλλα είδη ζώων όπως οι ελέφαντες, τα θαλάσσια θηλαστικά και τα πτηνά  

From childhood visits to the zoo to viral videos of "smiling" dolphins in tanks, we’re taught to believe animals in captivity are happy, safe, and well cared for. But behind the bars and beyond the glass is a very different story -one where animals are suffering mentally and emotionally. This suffering has a name: zoochosis. 

Zoochosis (zoo + psychosis)** is a psychological condition that affects wild animals held in captivity, leading to repetitive, compulsive behaviors not seen in the wild. These behaviors -sometimes called stereotypical behavior- include pacing, swaying, head-bobbing, feather plucking, bar-biting, and even self-mutilation. Zoochosis isn’t just a quirky habit. It’s a glaring red flag that an animal is under extreme stress and emotional distress. 

Imagine living your entire life in a space the size of your bedroom, with nothing to stimulate your mind or body. No freedom to explore, no ability to form natural social groups, no way to express your instincts. That’s the reality for animals in roadside zoos, aquariums, and even some of the most "accredited" facilities, and zoochosis is their cry for help. 

Sadly, zoochosis can affect nearly every species in captivity. From polar bears who pace endlessly in small enclosures, to great apes who rock back and forth while holding themselves, the signs are clear and heartbreaking. Even giraffes, big cats, wolves, and reptiles have all displayed some form of stereotypic behavior associated with zoochosis. 

Zoochosis is a condition of captivity. Wild animals do not display the stereotypic, compulsive behaviors we see in zoos and aquariums. In the wild, animals engage in complex social interactions, roam vast territories, hunt or forage for food, and choose when and how they rest, play, or raise their young. Zoochosis is a human-made issue, born from our decision to confine wild animals for entertainment, "education" or profit. 

Elephants are among the most intelligent, emotional, and socially complex animals on the planet. In the wild, they roam up to 30 miles a day, form deep family bonds, and grieve their dead. In captivity, they’re often kept in small enclosures, isolated or with incompatible companions, and forced to endure hard surfaces that harm their feet and joints. The result? Pacing, head-bobbing, repetitive trunk swaying, and aggression -all signs of zoochosis. These are not "cute" behaviors. They are desperate coping mechanisms. And no, even "large" zoo exhibits cannot replicate the freedom and enrichment of the wild. 

Orcas, dolphins, and other marine mammals are among the worst victims of captivity -and some of the most visibly impacted by zoochosis. In the wild, orcas swim up to 100 miles a day, communicate using complex vocalizations, and live in tight-knit pods with lifelong bonds. In captivity, they circle tanks the size of "bathtubs", float listlessly at the surface, and exhibit behaviors like repetitive swimming patterns, jaw-clicking, and self-harm. Some even gnaw on the sides of their tanks until their teeth are ground down to the pulp. This isn’t conservation  -it’s cruelty. 

Birds, especially parrots, are extremely intelligent and social. They fly miles daily in the wild, solve puzzles, and form strong bonds with their flock. In captivity (especially in small cages with little enrichment) they often suffer from feather plucking, repetitive vocalizations, and self-mutilation. What’s worse is that these behaviors are often misunderstood or dismissed. A plucked parrot is not being "naughty" or "quirky". They’re trying to tell us something’s wrong, and we need to listen. 

Zoochosis is a symptom of a system that values entertainment over ethics, and profit over animal protection, but we have the power to change that. We can choose to support true sanctuaries over zoos, advocate for legislation that bans wild animal captivity, and educate others about what’s really happening behind the scenes. Animals don’t exist for our amusement. They belong in the wild, where they can be who they were meant to be. 

Join us in creating a world where wild animals stay wild because every cage, every tank, and every enclosure is one too many.  

Πηγή: Zoochosis: The Cruel Reality Behind Captivity at https://www.worldanimalprotection.us/latest/blogs/zoochosis/ 

Image1 at https://www.bornfree.org.uk/zoochosis/  

Παραπομπές: 

* Πληκτρολογήστε "στερεοτυπική συμπεριφορά στα ζώα" -- και επίσης "frustration in animals in captivity" [google.com/search] 

Δείτε επίσης "Στερεοτυπική συμπεριφορά στα ζώα" at https://filikaki-blog.blogspot.com/2020/02/blog-post_78.html

**ζωο(λογικός κήπος) + ψύχωση = ζωόχωση 

                                                                                      V.                                                       

Extension: Το Σύνθετο Τραύμα (Complex Trauma) παράγεται όταν ο τραυματισμός είναι παρατεταμένος ή/και επαναλαμβανόμενος, και η αντιμετώπιση ή η διαφυγή από αυτόν (Fight or Flight) είναι αδύνατη. Έτσι, από την σκοπιά της "Δια-ειδικής" Ψυχολογίας (Trans-Species Psychology), θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι η ζωόχωση είναι το αποτέλεσμα μη διαχειρίσιμης Σύνθετης Διαταραχής  Μετατραυματικού Στρες (Complex Post Traumatic Stress Disorder).

The term ‘Zoochosis‘ was first coined in 1992 by Born Free’s co-founder, the late Bill Travers MBE, to describe stereotypic behaviours in captive wild animals. Stereotypic behaviours are repetitive, unvarying, apparently functionless, and are not seen in free living wild animals. Examples include pacing, swaying, head-bobbing, bar-biting, over-grooming or excessive licking. Such behaviours are thought to result from the inability of captive animals to effectively express natural behaviours and activities. The zoo environment is typically significantly smaller and less complex than the environment the animals have evolved to live in, and is devoid of both physical and social species-specific behavioural opportunities such as hunting, walking or swimming for miles and choosing who to mate and socialise with. Zoochosis has been recorded in a wide range of species, but seems to be particularly common in giraffes, elephants, bears, big cats, apes and orcas. Whilst gathering evidence for the 1993 Zoochotic Report Film*, Bill Travers witnessed animals displaying some form of abnormal behaviour in every one of over 100 zoos he visited. [Is zoochosis real? https://www.bornfree.org.uk/news/is-zoochosis-real/ (6/02/24)]

Zoochosis is a term coined to bring attention to the damage animals experience in zoos. From the perspective of trans-species psychology (the scientific recognition that all animals, including humans, share common brain structures and capacities for thinking, feeling, and consciousness), zoochosis is Complex Post-Traumatic Stress Disorder (C-PTSD). C-PTSD is the name given to the lasting impacts of trauma that come from protracted or repeated traumatization where escape or defense is unavailable. (See also Fight or Flight Response and the 4Fs).

[Enculturated Captivity, Zoochosis, and Collective Trauma https://www.psychologytoday.com/us/blog/bear-in-mind/202106/enculturated-captivity-zoochosis-and-collective-trauma]

​Trans-species psychology (TSP) was established by Dr. Gay A. Bradshaw, an ecologist and psychologist who saw the need to integrate the sciences of neurology, psychology and ethology to create a more accurate scientific understanding of the commonalities between human and nonhuman animals in cognition (thinking) and emotion (feelings). It is a relatively new field that examines the similarities and differences in the emotional, cognitive and social lives of human and non-human animals. It challenges the traditional view of humans as separate from other animals and seeks to understand the interconnectedness of all species. This interdisciplinary field draws from neuroscience, psychology, evolutionary biology, and ethology to study the similarities and differences in how animals think, feel, and behave [...]​  

The prefix "trans" is a Latin noun meaning "across" or "beyond", and it is used to describe the comparability of brain, mind, and behavior across animal species. Τhe "trans" affixed to psychology "re-embeds humans within the larger matrix of the animal kingdom by erasing the ‘and’ between humans and animals that has been used to demarcate and reinforce the false notion that humans are substantively different cognitively and emotionally from other species.[https://www.oneheartwild.org/trans-species-psychology.html] 

Trans-species psycholog is based on research in neuroscience, psychology, and evolutionary biology that shows non-human and human animals have similar brains, and therefore, have similar emotions, desire for free will, and ability to think. They, like us, can love, possess individuality, grieve, communicate, socialize, experience consciousness and culture, suffer, and empathize. [https://lesley.edu/article/inside-the-animal-mind-with-gay-bradshaw] 

* https://youtu.be/Jhmv8Ya5jZE

Τα αδέσποτα "γατιά" του ονείρου μου

Χθες βράδυ 

ήρθαν ξανά στον ύπνο μου 

σκυφτοί πίσω απ’ τον κάδο στα σκουπίδια 

ο Άγιος Μοδέστος

η Γερτρούδη της Νιβέλ

η Ζυράννα 

ο Χριστιανόπουλος. 

Με τις πιτζάμες λέει ήτανε, 

με τις παντόφλες κόβαν βόλτες 

στο μισοφώτιστο δρομάκι του σπιτιού μου 

κι από τη νάιλον σακούλα βγάζανε κονσέρβες, 

ψαροκέφαλα, ξηρά τροφή. 

Μέχρι να ξημερώσει 

είχαν χορτάσει όλα 

τ’ αδέσποτα γατιά του ονείρου μου 

τα χτυπημένα τ’ άρρωστα 

που δεν τους γράφω ποιήματα 

που δεν χαρήκαν χάδι.

Φιλντίσης Νίκος, "Οι άγιοι"

Από την συλλογή "Όλα τα αδέσποτα γατιά του ονείρου μου"

Μικρή Άρκτος (2021)

Πηγή: https://poets.gr [Fb] 

Τι σημαίνει "τραυματικός δεσμός" (trauma bonding) και γιατί είναι επικίνδυνος;

 

Παρουσίαση θέματος από την Κύπρια ψυχολόγο, συγγραφέα και YouTuber Θέκλα Πετρίδου at https://youtu.be/LabZc3i5UBY

Image at https://www.thewellnesscorner.com/blog/trauma-bonding

Σχετικοί σύνδεσμοι: 

• wikipedia
• Psychology Today 1, 2, 3, 4
• enallaktikidrasi
  
• filikaki-blog

Silent Suffering: The High Rate of Suicide in Veterinarians

The veterinary profession, often lauded for its compassion and dedication to the well-being of animals, harbors a profoundly unsettling and lesser-known problem: An alarmingly high rate of suicide among its practitioners. Despite their tireless commitment to animals' health and happiness, veterinarians struggle with a heavy emotional burden that can culminate in tragic outcomes. There are multifaceted factors contributing to the elevated risk of suicide in veterinarians, such as the unique stressors they encounter. There are potential solutions to address this critical issue. 

It is a grim reality that veterinarians face a significantly higher risk of suicide compared to the general population and even other healthcare professionals. According to a study published in the Journal of the American Veterinary Medical Association (JAVMA) in 2019, veterinarians in the United States are three to five times more likely to die by suicide than the general population. Approximately 80 percent of all veterinarians suffer from clinical depression at some point, and about 50 percent report feeling unhappy in their careers. These statistics paint a bleak picture that calls for a profound examination of the underlying factors fueling this troubling trend. 

Various stressors are unique to veterinary medicine that make vets more vulnerable. These include the emotional toll, debt and financial pressures, long work hours, high expectations and perfectionism, cyberbullying, and compassion fatigue.

Veterinarians are subjected to a unique set of emotional stressors due to their daily interactions with animals in distress and pet owners grappling with the agony of seeing their beloved companions suffer. Euthanasia, in particular, can be a heart-wrenching responsibility, as veterinarians often have to make difficult decisions about ending an animal's life, navigating the fine line between compassion and suffering. This continuous exposure to pain and suffering can gradually erode their mental well-being. 

The cost of veterinary education can be staggering, leaving many recent graduates buried under a mountain of student loan debt. This financial burden can contribute to chronic stress, anxiety, and depression, making it difficult for them to manage their personal and professional lives effectively. The daunting prospect of repaying loans can become a relentless source of anxiety, overshadowing their passion for animal care. In addition, veterinarians frequently work long and irregular hours, especially in emergency and critical care settings where they are often on call. This demanding schedule can lead to burnout, impairing their ability to maintain a healthy work-life balance and engage in activities that recharge their spirits. 

The veterinary profession imposes high standards on its practitioners, who are responsible for diagnosing and treating animals precisely. The fear of making a mistake or failing to provide optimal care can foster feelings of inadequacy and perfectionism, which can be detrimental to their mental health. Veterinarians enter the profession to save animals, and yet they cannot always prevent illness or death. This perpetual pursuit of perfection can create a sense of futility and hopelessness. 

The rise of online rating programs like Yelp and Google may further lower their sense of self-worth. When clients are unhappy with a vet (even if they have tried their best), the vet becomes vulnerable to cyberbullying. Cyberbullying can have significant emotional and psychological effects on veterinarians. Receiving hurtful or derogatory messages and poor ratings (or death threats) online can lead to anxiety, depression, and stress. Veterinarians may feel overwhelmed by the constant negativity. 

Cyberbullying can damage a veterinarian's professional reputation. False or misleading information can spread quickly, making it challenging to maintain trust with clients and colleagues and difficult to trust their judgment. Veterinarians may feel further isolated and unsupported when dealing with online harassment. The fear of additional cyberbullying may deter them from seeking help or discussing their experiences with peers. 

Finally veterinarians are also susceptible to compassion fatigue, a state of emotional exhaustion that results from prolonged exposure to the suffering of others, both animals and their human caregivers. Over time, this can manifest as a diminished capacity to empathize with the pain of those they serve, leading to a disconnect that further complicates their mental health challenges. 

As stated, veterinarians enter the field to save animals and often cannot, due to medical limitations or the financial restraints of the pet's human guardian. A vet must become very comfortable with ending lives through euthanasia and the combination of knowledge of how to administer euthanasia drugs. Along with access to lethal means and familiarity with ending lives, make a dangerous combination that may cause some veterinarians to seek suicide as a final act. 

While the need for mental health support within the veterinary profession is evident, several formidable barriers prevent veterinarians from seeking the required assistance. The stigma surrounding mental health issues persists in many professions, including veterinary medicine. Veterinarians may fear judgment or professional repercussions if they admit to struggling with their mental health. This societal stigma contributes to a culture of silence and suffering. 

Access to mental health resources tailored explicitly to veterinarians is limited in many regions. This scarcity of support can discourage individuals from seeking help and force them to grapple with their emotional turmoil in isolation. The veterinary profession frequently contends with understaffing issues, more now than ever, making it challenging for veterinarians to take time off for self-care or seek therapy. This reluctance to step away from work only exacerbates their mental health challenges, perpetuating a vicious cycle of stress and exhaustion. High client expectations and clients who attempt to haggle for the price of veterinary services contribute to these challenges. 

There are also few to no discussions of self-care or mental health vulnerabilities in veterinary schools. Since mentors or peers do not normalize their experiences, veterinarians often perceive seeking mental health support as a sign of weakness, believing that they should be capable of managing the emotional demands of their profession independently. This misguided notion can prevent them from reaching out for help when they need it most. 

The first step in addressing the high rate of suicide among veterinarians is to raise awareness about the mental health challenges they face. Educational programs and workshops can play a pivotal role in reducing stigma and fostering open dialogues about mental well-being within the veterinary community and beyond. 

Efforts should be made to provide easy access to mental health services tailored to the specific needs of veterinarians. Telehealth options can be particularly beneficial for those in remote areas or with demanding schedules, ensuring they can access support when necessary. Initiatives that address the financial burden of veterinary education, such as loan forgiveness programs or scholarships, can alleviate some of the stress associated with student loan debt, giving veterinarians greater financial security and peace of mind. 

Currently, the average salary for a veterinarian is $80,000, while many hold student loans of well over $200,000. Veterinarians often charge as little as possible for services to make them accessible to clients, but clients still hag haggle over the prices since we are often unaware of the back-end cost to the vet. If more pet parents had health insurance, this would alleviate the financial stress for veterinarians. 

Veterinary clinics and hospitals can significantly contribute to their staff's mental well-being by offering flexible work hours, encouraging time off, and cultivating a positive work environment that prioritizes the mental health of their employees. A veterinary social worker at the hospital is a rarity but a necessity since they can help support the mental health of clients and staff. Finally, establishing peer support groups within the veterinary community can provide veterinarians with a safe and empathetic space to share their experiences, seek advice, and find emotional support from colleagues who understand their unique challenges. 

The high rate of suicide among veterinarians is a harrowing crisis that demands immediate attention and collective action. While the veterinary profession is celebrated for its dedication to the welfare of animals, it is equally vital to acknowledge and address the profound emotional toll it exacts on its practitioners. By raising awareness, reducing stigma, and implementing supportive measures that empower veterinarians to seek help when needed, we can work toward a future where veterinarians can personally and professionally thrive. This can ensure that they continue to provide the care and compassion animals deserve without sacrificing their well-being. The silent suffering of veterinarians must be met with compassion, understanding, and effective solutions to prevent further tragedy.

Source: https://www.psychologytoday.com/us/blog/zooeyia/202311/silent-suffering-the-high-rate-of-suicide-in-veterinarians

Note:  Γιατί οι κτηνίατροι αυτοκτονούν συχνά;