Ετικέτες

Παρασκευή 7 Φεβρουαρίου 2020

Παρασυσσώρευση ζώων: μια πολύ σοβαρή μορφή κακοποίησης, όχι πάντοτε αναγνωρίσιμη

Τις τελευταίες δεκαετίες, στον χώρο της ανερχόμενης αστικής φιλοζωίας, τον πραγματικό και τον διαδικτυακό, και ιδίως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δεν είναι σπάνιο να συναντήσει κανείς εκκλήσεις για βοήθεια από ανθρώπους που διατηρούν υπό την προστασία τους έναν μεγάλο αριθμό ζώων συντροφιάς (ως επί το πλείστον σκυλιών ή/και γατιών) και έχουν βρεθεί σε αδιέξοδο. Στα μέσα μαζικής ενημέρωσης εμφανίζονται συνήθως ως ήρωες που δρουν με αυταπάρνηση και αυτοθυσία, αν όμως κάποιος πλησιάσει περισσότερο, είναι πιθανόν να διαπιστώσει ότι οι άνθρωποι αυτοί δεν ζητούν ρεαλιστικές λύσεις προκειμένου να βελτιώσουν τις συνθήκες προς το καλύτερο, αλλά μόνον οικονομική βοήθεια για να συνεχίσουν αυτό που κάνουν. Συνήθως είναι εξαιρετικά δύσπιστοι, δεν δίνουν ζώα για φιλοξενία ή υιοθεσία, δεν δέχονται υποδείξεις, και απαιτούν να βοηθηθούν μόνον με τους δικούς τους όρους. Το φαινόμενο έχει διάφορες διαβαθμίσεις, και τα περιστατικά παρουσιάζουν αρκετά μεγάλη ποικιλομορφία. 

0ι περισσότεροι μη ειδικοί είναι πολλές φορές δύσκολo να διακρίνουν έναν διασώστη από έναν "animal hoarder" (ελληνιστί "συλλέκτη" ζώων) - πόσο μάλλον όταν αυτοί οι ρόλοι τέμνονται και αλληλοεπικαλύπτονται - κι έτσι πολύ συχνά έρχονται αντιμέτωποι με μια ψυχική διαταρραχή που οδηγεί σε μια πολύ σοβαρή μορφή κακοποίησης των ζώων και περιγράφεται ως παρασυσσώρευση. 

Η Christiana Bratiotis είναι ειδικός στο πεδίο "Animal Hoarding" στο Boston University School of Social Work, και συγγραφέας του βιβλίου ''The hoarding handbook - A Guide for Human Service Professionals'' (goodreads.com, 2011). Στο κεφάλαιο 9 αυτού του βιβλίου, αναφέρεται ότι η παρασυσσώρευση ζώων είναι μια ποικιλόμορφη και περίπλοκη παθολογική κατάσταση που προβληματίζει εξειδικευμένους επιστήμονες που ασχολούνται με την προστασία των ζώων, καθώς επίσης ψυχιάτρους και κοινωνικούς λειτουργούς που επικεντρώνονται στους ανθρώπους - "συλλέκτες". [περίληψη].
 
Ως παρασυσσώρευση ζώων ορίζεται η διατήρηση μεγάλου αριθμού ζώων που χαρακτηρίζεται από αποτυχία κάλυψης των βασικών τους αναγκών (ζωτικός χώρος, σίτιση, κτηνιατρική φροντίδα), άρνηση ή υποεκτίμηση του προβλήματος, και εμμονή στην διατήρηση των ζώων ή και την απόκτηση νέων. Στην πράξη και σε πολύ αδρές γραμμές, οι "συλλέκτες" διακρίνονται σε τρείς κατηγορίες: ανθρώπους οι οποίοι αρχικά ήταν συνεπείς ως προς την φροντίδα των ζώων τους, αργότερα όμως κατακλύστηκαν από προβλήματα που δεν μπορούν να διαχειριστούν (overwhelmed caregivers), αυτούς που διακατέχονται από το σύνδρομο του διασώστη και δρούν οργανωμένα ή μοναχικά (rescuers), και εκείνους που παρασυσσωρεύουν ζώα για να αποκομίσουν οικονομικό όφελος (exploiters). ["Types of animal hoarding", Patronek και συνεργάτες, εδώ]
 
Σε έκδηλες μορφές της δεύτερης κατηγορίας, οι διασώστες ή "σωτήρες" (Animal rescues) έχουν την αίσθηση ότι "αποστολή" και ο ρόλος τους στην ζωή είναι να διασώζουν ζώα από μία πραγματική ή και υποτιθέμενη απειλή ("σύνδρομο του Νώε"). Θεωρούν ότι μόνο εκείνοι μπορούν να νοιαστούν επαρκώς για αυτά και, ακόμα κι όταν ξεπεράσουν τα όρια της αντοχής τους, συνεχίζουν να μαζεύουν και άλλα, συχνά σε συνεργασία με ένα δίκτυο ατόμων που εξυπηρετούν τις επιλογές τους. Πολλές φορές, οι μέθοδοι απόκτησης τείνουν να είναι περισσότερο ενεργητικές παρά παθητικές, και συχνά προβαίνουν σε αναζητήσεις ζώων που θεωρούν ότι χρειάζονται βοήθεια, ενώ συχνά παρουσιάζονται ως προσωπικό κάποιου οργανωμένου ιδρύματος ή ως εκπρόσωποι κάποιου νόμιμου καταφυγίου. 
 
Εκείνο που κατ' αρχήν χαρακτηρίζει έναν animal hoarder δεν είναι τόσο ο αριθμός των ζώων που έχει υπό την προστασία του αλλά η υπέρβαση των ορίων των δυνατοτήτων του. Με άλλα λόγια, hoarder είναι (ή κινδυνεύει να γίνει) κάποιος που διατηρεί πολύ περισσότερα ζώα από όσα μπορεί να φροντίσει [Capacity for care (C4C)]. Το τραγικό σε αυτήν την ιστορία είναι ότι αυτοί οι άνθρωποι δεν είναι σε θέση να δεχθούν οικειοθελώς την οποιανδήποτε βοήθεια που θα μπορούσε να βελτιώσει πραγματικά την άθλια κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει οι ίδιοι και τα ζώα τους. Αν και το φαινόμενο έχει επεκταθεί σχεδόν σε όλες τις χώρες του κόσμου, όλες οι πτυχές του δεν έχουν πλήρως μελετηθεί. 
 
Το 1997, ο Αμερικανός κτηνίατρος Gary Patronek δημιούργησε το Hoarding of Animals Research Consortium, μια πλατφόρμα (κυρίως διαδικτυακή) που προσπαθεί να ερευνήσει και να κάνει ευρύτερα γνωστό το φαινόμενο της παρασυσσώρευσης ζώων. Πρόκειται για μια διεπιστημονική ομάδα, αποτελούμενη από επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων (από τον χώρο της κοινωνιολογίας, της ψυχικής υγείας και της κτηνιατρικής), που συνεργάζονται, με σκοπό να προσφέρουν ενημέρωση σχετικά με φαινόμενο της παρασυσσώρευσης ζώων και να προτείνουν ανθρωπιστικές και αποτελεσματικές λύσεις για την αντιμετώπισή του. Όπως επισημαίνουν οι ίδιοι, η παρασυσσώρευση ζώων, που μέχρι πρότινος ήταν γνωστή με τον όρο "συλλογή", είναι ένα φαινόμενο ελάχιστα κατανοητό, το οποίο δεν έχει μελετηθεί επαρκώς και δεν περιορίζεται στην απλή κατοχή αριθμού ζώων μεγαλύτερου από τον κανονικό. Τα τελευταία χρόνια, έχει επεκταθεί παντού στις Η.Π.Α, και έχει σοβαρές επιπτώσεις τόσο στα ζώα όσο και στους ανθρώπους. Νέες περιπτώσεις βγαίνουν καθημερινά στο φως της δημοσιότητας, ενώ πάμπολλες παραμένουν αθέατες. Το φαινόμενο δεν θα πρέπει να συγχέεται με όλες εκείνες τις θεμιτές προσπάθειες που γίνονται για την διάσωση και την αποκατάσταση των αδέσποτων ζώων συντροφιάς, ούτε με τα καταφύγια ζώων που λειτουργούν σωστά. Πρόκειται για την προσπάθεια ικανοποίησης της ανάγκης κάποιων ανθρώπων να παρασυσσωρεύσουν ζώα και να ασκήσουν έλεγχο πάνω τους, παραβλέποντας τις ανάγκες που έχουν τα ίδια τα ζώα. Είναι ένα κοινωνικό πρόβλημα και μια συμπεριφορά κακοποιητική όχι μόνον για τα ζώα αλλά και για τους ανθρώπους. Μπορεί να καταστρέψει οικογένειες, να συμπεριλάβει την κακοποίηση γερόντων και παιδιών και να οδηγήσει ανθρώπους στην αυτοπαραμέληση και την αυτοκαταστροφή. Η αντιμετώπισή του έχει μεγάλο οικονομικό κόστος για την πολιτεία, ενώ οι "hoarders", χωρίς την κατάλληλη θεραπεία, υποτροπιάζουν σε ποσοστό 100% των περιπτώσεων. Για την αντιμετώπισή του απαιτείται κατάλληλη ενημέρωση, πληρέστερη κατανόηση και μακροχρόνιες προσπάθειες.
 
 
Όπως αναφέρει και ο ψυχολόγος Ευάγγελος Δρίβας, σε άρθρο του στο οποίο παρουσιάζει τις διάφορες μορφές κακοποίησης των ζώων από τους ανθρώπους, τα άτομα αυτά περισυλλέγουν ολοένα και περισσότερα ζώα συντροφιάς, κυρίως στον χώρο όπου διαμένουν οι ίδιοι, μη μπορώντας να ανταπεξέλθουν εν συνεχεία στην φροντίδα και τις ανάγκες τους (σίτιση, κτηνιατρική περίθαλψη, κατάλυμα και καθαριότητα), αλλά ούτε και στην φροντίδα του εαυτού τους, με αποτέλεσμα οι ίδιοι αλλά και τα περισσότερα ζώα τους να ασθενούν σοβαρά, κάποια να πεθαίνουν ή και να αλληλοσπαράζονται. Οι hoarders πάσχουν ήδη από παθολογικά προβλήματα ή και καταλήγουν να νοσήσουν εξαιτίας των συνθηκών διαβίωσης. Κατά κανόνα δεν έχουν επίγνωση του πόνου και της ταλαιπωρίας που προξενούν στα ζώα τα οποία συχνά φυλακίζουν, αλλά ούτε και της δικής τους σωματικής και ψυχικής κατάστασης που χρήζει άμεσης ιατρικής αντιμετώπισης. 
 
Στις Η.Π.Α, έρευνες φιλοζωικών και φιλανθρωπικών οργανώσεων εκτιμούν ότι καταγγέλλονται κατά προσέγγιση 3000 υποθέσεις ετησίως. Έρευνες κοινωνικών λειτουργών που αντιμετωπίζουν το πρόβλημα δείχνουν ότι, στο 70-90% των περιπτώσεων, στα σπίτια των "συλλεκτών" επικρατούν ανθυγιεινές συνθήκες και υψηλός κίνδυνος πρόκλησης ασθενειών που είναι επικίνδυνες τόσο για τους ίδιους όσο και για τον κοινωνικό τους περίγυρο, ανάγοντας το πρόβλημα σε ζήτημα δημόσιας υγείας. Τα ούρα και τα κόπρανα των ζώων συνήθως βρίσκονται παντού, στα πατώματα και τους τοίχους, με αποτέλεσμα η συγκέντρωση αμμωνίας και άλλων οργανικών ρύπων στον χώρο να αποτελούν άμεση απειλή. 
 
Μελέτες περιπτώσεων δείχνουν ότι, ένα μεγάλο ποσοστό όσων παρασυσσωρεύουν ζώα παρασυσσωρεύουν και αντικείμενα. Εξαιτίας της υπερσυγκέντρωσης ζώων και άχρηστων αντικειμένων και σκουπιδιών, πολλές καθημερινές φυσιολογικές δραστηριότητες του ατόμου επηρεάζονται σοβαρά, όπως ο ύπνος, το μπάνιο, το μαγείρεμα, κλπ, ενώ πολύ βασικοί χώροι, όπως η κουζίνα και η τουαλέτα, δεν μπορούν πλέον να χρησιμοποιηθούν. Πολλές φορές παρατηρείται ότι τα τζάμια είναι καλυμμένα με εφημερίδες, έτσι ώστε να μην μπορεί κανείς να δει τι γίνεται στο εσωτερικό του σπιτιού. 
 
Το άτομο αδυνατεί πλέον να μεριμνήσει, τόσο για την φροντίδα των ζώων που έχει παρασυσσωρεύσει, όσο και για  την προσωπική του υγιεινή. Δεν έχει επίγνωση της νοσηρής κατάστασης στην οποία έχει περιέλθει, κι' αυτό δυσκολεύει οποιαδήποτε εξωγενή παρέμβαση. Διατηρεί έντονη αντίσταση που μπορεί να φτάσει ακόμα και μέχρι την επιθετικότητα, όταν πρόκειται να αποχωριστεί τα ζώα του, είτε για υιοθεσίες και φιλοξενίες, είτε για παροχή κτηνιατρικής φροντίδας ακόμα και αν προσφέρεται δωρεάν, από φόβο μήπως τα αποχωριστεί δια παντός ή πάθουν κάτι κακό. Οι έρευνες που αναφέρουν αναλυτικά τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της παρασυσσώρευσης πάνω στα ζώα είναι λιγοστές. Για παράδειγμα, έρευνα του 2016 που περιελάμβανε 408 σκύλους οι οποίοι διασώθηκαν από συνθήκες παρασυσσώρευσης, αναφέρει χαρακτηριστικά ότι αυτοί οι σκύλοι είχαν φοβικές αντιδράσεις απέναντι στους ανθρώπους, λόγω έλλειψης κοινωνικοποίησης, παρουσίαζαν ούρηση από φόβο στην θέα ανθρώπου, και επιδείκνυαν δυσανεξία ακόμα και σε ένα απαλό ανθρώπινο χάδι... [psychology.gr/morfes kakopoiisis]
 
Στο βίντεο που ακολουθεί μπορείτε να ακούσετε τον Ευάγγελο Δρίβα στο 5ο και τελευταίο μέρος ενός ραδιοφωνικού αφιερώματος για τα ζώα που παρουσιάστηκε από τις 3 έως και τις 7 Φεβρουαρίου 2020, στην ραδιοφωνική εκπομπή της Τζούλυς Τσίγκα με τίτλο "Ιστορίες που γράφουν ιστορία", ΣΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ. Τις υπόλοιπες εκπομπές του αφιερώματος μπορείτε να ακούσετε στους παρακάτω συνδέσμους: 1, 2, 3, 4.  








 

Επιλεκτικές αναφορές

 
  • A Closer Look at Animal Hoarding: aspca.org
  • Animal hoarding (sometimes called Noah syndrome): wikipedia
 
  • Animal Hoarding Disorder: A new psychopathology? (December 2017, Brazil): sciencedirect.com
 
 
  • Βασικές πληροφορίες για το ίδιο θέμα υπάρχουν επίσης στην σελίδα ΣΥΛΛΕΚΤΕΣ ΖΩΩΝ στο Facebook, εδώ, εδώ και εδώ.

 
 
 
 
 

 twitter



 
Αναρτήθηκε από στις
Ετικέτες , , ,

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)