Το Παγόβουνο: Ένα ντοκιμαντέρ για τον σεξισμό και την έμφυλη βία

 

"Το Παγόβουνο" είναι ένα ντοκιμαντέρ για τον σεξισμό και την έμφυλη βία, όπου φορείς, σωματεία και οργανώσεις προσπαθούν να εμβαθύνουν στα στερεότυπα της κυρίαρχης κουλτούρας που δικαιολογούν την έμφυλη βία και βγάζουν στο προσκήνιο τον άνδρα - θύτη, την ηγεμονική φιγούρα που καταπιέζει τις γυναίκες - θύματα. Εστιάζοντας στον θύτη, αναζητά απαντήσεις για τον ρόλο που έχoυν παίξει αρχικά η θρησκεία, η οικογένεια και το σχολείο, και αργότερα ο κινηματογράφος, η τηλεόραση, η διαφήμιση και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στην διαμόρφωσή του.

 

Σενάριο: Μαρία Σαράντη, Πηνελόπη Σεδίκου, Μάνος Παπαδάκης

Σκηνοθεσία Μάνου Παπαδάκη  

Παραγωγή της αυτοδιαχειριζόμενης ομάδας παραγωγής ντοκιμαντέρ DOCLABgr 

Εμφανίζονται μέλη από το Κέντρο Στήριξης Κακοποιημένων Γυναικών "Καταφύγιο Γυναίκας", το "Ευρωπαϊκό Δίκτυο κατά της Βίας", την φεμινιστική συλλογικότητα "Το Μωβ", και η Πρόεδρος της Επιτροπής Φύλου και Ισότητας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Δήμητρα Κογκίδου. 

 

Πρώτη παγκόσμια προβολή στα πλαίσια του 20ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης (Μάρτιος 2018) 

Photo at omniatv.com

 

 

ΤΟ ΠΑΓΟΒΟΥΝΟ (THE ICEBERG) GB subtitles

 https://youtu.be/zBvghBl1Jjk 

 

Η δολοφονία, ο ξυλοδαρμός και ο βιασμός είναι μόνον η κορυφή του παγόβουνου. Η έμφυλη βία στις διάφορες μορφές της είναι ένα καθημερινό, παγκόσμιο φαινόμενο με τρομακτικές διαστάσεις. Σύμφωνα με το "European Union’s Agency for Fundamental Rights", μόνο στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πενήντα γυναίκες κάθε εβδομάδα δεν κακοποιούνται απλώς αλλά χάνουν την ζωή τους λόγω ενδοοικογενειακής βίας. Η έμφυλη βία περιλαμβάνει οποιαδήποτε επιβλαβή πράξη, κατά της αξιοπρέπειας και της ακεραιότητας των ατόμων που την υφίστανται. Ακόμη και οι απειλές τέτοιων πράξεων, ο εξαναγκασμός ή/και η στέρηση ελευθερίας – αποτελούν έμφυλη βία. Μπορεί να τελεστεί τόσο σε ιδιωτικό όσο και σε δημόσιο χώρο (σπίτι, εργασία, Μέσα Μαζικής Μεταφοράς κλπ). Εμπεριέχει τη χρήση υπαρκτής ή υποτιθέμενης δύναμης – εξουσίας και χρησιμοποιείται ως μέσο άσκησης κοινωνικού ελέγχου, τιμωρίας και "σωφρονισμού". Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων πλήττει γυναίκες και κορίτσια, ανεξάρτητα από την ηλικία, το μορφωτικό επίπεδο, την κοινωνική τάξη και την εθνικότητά τους. Η έμφυλη βία στρέφεται και εναντίον των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων (λεσβιών, ομοφυλόφιλων, αμφιφυλόφιλων, τρανς, ιντερσέξ) και χρησιμοποιείται ως τιμωρία απέναντι σε όσους και όσες "αψηφούν τις νόρμες του κοινωνικού φύλου". Παρότι καθημερινό φαινόμενο, η βία αυτή παραμένει αόρατη, καθώς το ποσοστό των καταγγελιών είναι μικρό. Η μηδενική ανοχή απέναντί της είναι η μόνη ενδεδειγμένη λύση, και για την εξάλειψη της είναι απαραίτητη η συμβολή όλων μας. (Πληροφορίες από ΔΙΟΤΙΜΑ)

Η παρενόχληση και ο βιασμός δεν σχετίζεται αποκλειστικά με το σεξ αλλά με την άσκηση εξουσίας του δυνατού στον αδύναμο γενικότερα, ενώ στην δυναμική του φαινομένου δεν έχουν ρόλο μόνον οι άμεσα εμπλεκόμενοι, αλλά ένας ευρύτερος κύκλος της βίας των εξουσιαστών. Ο κύκλος αυτός περιλαμβάνει αρνητές, κριτές, καθώς επίσης και κάποιους έμμεσους συνεργούς, οι οποίοι όχι μόνον ανέχονται όσα συμβαίνουν αλλά και δυσανασχετούν με αυτούς που αντιδρούν. Κριτές κατατάσσουν τα θύματα με κριτήριο τις δικές τους φυλετικές προδιαγραφές (ανάλογα με την ηλικία, τα κιλά και την εμφάνιση, το επάγγελμα κλπ), καταρτίζοντας "λίστες" με θύματα που επιτρέπεται να επικοινωνήσουν το τραύμα τους, και άλλα που επιβάλεται να σιωπήσουν γιατί δεν αξίζουν ούτε την "τιμή" να τους επιλέξει ο κακοποιητής τους. Σύγχρονοι κριτές-ανθρωποφύλακες αναδεικνύουν κάποια "κατώτερα όντα" που δεν είναι αρκετά νέα ή όμορφα και απαξιώνονται, όχι μόνον όταν γίνονται θύματα παρενόχλησης ή και βιασμού, αλλά ακόμα και όταν γίνονται έρμαια στα πιο κτηνώδη πάθη, αφήνοντας ατιμώρητους τους εξουσιαστές τους. Έτσι λοιπόν, η δολοφονία, ο ξυλοδαρμός και ο βιασμός είναι μόνον η κορυφή του παγόβουνου. Κάτω από την επιφάνεια του φαινομένου, βρίσκεται μια κυρίαρχη εξουσιαστική λογική που κατατάσσει τους ανθρώπους σε κατηγορίες με βάση την εμφάνιση, το μορφωτικό και διανοητικό τους επίπεδο, το επάγγελμα, την διαφορετικότητα ή τις ιδιαιτερότητές τους (πορνοστάρ, "σκατόγριες", σεξεργάτες, κοντόχοντρες, "μπάζα", ανήλικα παιδιά, αγόρια και κορίτσια, διεμφυλικοί άντρες και γυναίκες, φοιτητές, ηθοποιοί, μοντέλα, αεροσυνοδοί, γιατροί, απόφοιτοι Δημοτικού, ΑΜεΑ και ούτω καθ' εξής), όπως περιγράφει εξαιρετικά και η Έλενα Ακρίτα στο άρθρο της "Ποιος σε γ@μεί εσένα ρε;". 

Δεν είναι μόνον οι κακοί (και λοιπές αντιπαθητικές δυνάμεις) κάνουν κακές πράξεις. Η σεξουαλική παρενόχληση, ο βιασμός και η βία προέρχονται από "κανονικούς" ανθρώπους που έχουν αρκετή εξουσία ώστε να μπορούν να το κάνουν – εις βάρος άλλων "κανονικών", οι οποίοι το υφίστανται επειδή στερούνται δύναμης. Αυτή η κατάχρησης εξουσίας βασίζεται στον φόβο, αλλά και στην υπονόμευση της προσωπικότητας του θύματος, που οδηγεί στη σιωπή και στην ατομική αγωνία. Ο φόβος ξεκινάει από μια υπαρκτή αιτία και διογκώνεται, όταν ο κάθε ένας είναι απομονωμένος από τους υπόλοιπους. Μόνον η μη ανοχή και η αλληλεγγύη μπορούν να μας προστατεύσουν. Όταν τραβιέται μια κουρτίνα και πέφτει φως στα κρυμμένα μυστικά, ανοίγει μια ευκαιρία για να καταλάβουμε καλύτερα τον κόσμο. Το καλύτερο #MeToo είναι αυτό που ξεβολεύει. Και αν δημιουργήσουμε τις συνθήκες που θα διευκολύνουν την σιωπή να σπάσει, οι ατομικές εμπειρίες θα μπορέσουν να γίνουν κομμάτι της συλλογικής μας συνείδησης. Γιατί, σε σχέση όχι μόνον με τον σεξισμό αλλά με κάθε μορφή αδικίας και κάθε μορφή κακοποίησης, οι συνένοχοι (ΚΑΙ οι παθητικοί παρατηρητές) είχαν και έχουν πάντα μεγαλύτερη σημασία από τους ενόχους. Γιατί είναι πάντα και παντού πολύ περισσότεροι, και χωρίς αυτούς καμία κακοποίηση και καμία αδικία δεν θα είχε, ποτέ και πουθενά, σ' αυτόν τον κόσμο τόπο να σταθεί.