Τα κητώδη, και ιδιαιτέρως εκείνα που ανήκουν στην οικογένεια "Ζιφιίδες", αυτά που περιγράφονται στα Ελληνικά με τον όρο "ραμφοφάλαινες" (Ziphiidae, beaked whales) και απαντώνται σε πολύ μεγάλα βάθη όπως οι ζιφιοί (Cuvier's beaked whale - Ziphius cavirostris), επηρεάζονται δραματικά από τις σεισμικές έρευνες και τις άλλες μορφές ηχητικής ρύπανσης των θαλασσών. Πολλά προσαράζουν νεκρά και άλλα με ρήξη ωτικού τυμπάνου ή και αίμα που φαίνεται να αναβλύζει από τα αυτιά και από τα μάτια τους. Στην Ελλάδα, σεισμικές έρευνες για υδρογονάνθρακες γίνονται συχνά και στην ευαίσθητη θαλάσσια περιοχή που διατρέχει τα νησιά του Ιονίου, περνάει από τα ανοιχτά της νοτιοανατολικής Κρήτης, εκτείνεται μέχρι την Ρόδο και είναι γνωστή ως Ελληνική Τάφρος (Hellenic Trench). Η Ελληνική Τάφρος συγκαταλέγεται ανάμεσα στους πέντε σημαντικότερους βιότοπους της Μεσογείου για τον ζιφιό και ο ρόλος της στην επιβίωση των απειλούμενων θαλάσσιων θηλαστικών είναι κρίσιμος, όχι μόνον για την Ελλάδα αλλά και για ολόκληρη την Μεσόγειο.
Ο όρος "βαρότραυμα" (barotrauma) αναφέρεται στην μηχανική βλάβη που προκαλείται στους ιστούς ενός σπονδυλωτού εξ αιτίας μιας απότομης μεταβολής στην διαφορά πίεσης μεταξύ των αερίων που βρίσκονται μέσα στους ιστούς του σώματος και αυτών που βρίσκονται στον περιβάλλοντα χώρο (είτε αυτός είναι υγρός είτε αέριος). Η λέξη είναι ελληνική, από το βάρος (baro) που αναφέρεται στην πίεση και το τραύμα (trauma), και σημαίνει κάκωση ιστών οφειλόμενη στην διαφορά πιέσεων. Αρχικά, η βλάβη προκαλείται εξ αιτίας της υπερβολικής διάτασης των ιστών, άμεσα λόγω της διαστολής των αερίων ή έμμεσα από την διαφορά της υδροστατικής πίεσης. Η ρήξη των ιστών μπορεί να περιπλέκεται από εισβολή αερίων, τοπικά στο αρχικό τραύμα ή και σε πιο απομακρυσμένες περιοχές του σώματος, όπου ενδέχεται να προκαλέσει άρση της αιματικής κυκλοφορίας και να διαταράξει την φυσιολογική λειτουργία διαφόρων οργάνων.
Το βαρότραυμα, γνωστό και ως πάθηση των αεροσυνοδών (κατά την απότομη προσγείωση ή και απογείωση του αεροπλάνου) [protothema] και των ψαροτουφεκάδων (κατά την ταχεία κατάδυση ή ανάδυση) αφορά συχνά τις κοιλότητες των αυτιών και των ρινικών κόλπων. Ανάλογες ιστικές αλλοιώσεις παρατηρούνται επίσης κατά την νόσο των δυτών, λόγω σχηματισμού φυσαλίδων στα αιμοφόρα αγγεία του πνεύμονα και διαφόρων περιφερικών οργάνων, η οποία μπορεί να καταλήξει σε παράλυση ή και θάνατο.
Τα κητώδη (φάλαινες, δελφίνια και όλα τα οδοντοκήτη) υφίστανται σοβαρό βαρότραυμα που προκαλεί αναπηρία, όταν εκτίθενται σε έντονες αλλαγές πίεσης που προκαλούνται από σόναρ του ναυτικού, αεροβόλα της βιομηχανίας πετρελαίου, εκρηκτικά, υποθαλάσσιους σεισμούς, και υποβρύχιες ηφαιστειακές εκκρήξεις. Τραυματισμοί άλλων θαλάσσιων θηλαστικών ή και πτηνών, αλλά και ψαριών, έχουν καταγραφεί επίσης σε αρκετές μελέτες. Το βαρότραυμα δεν είναι ο μόνος, αλλά είναι ένας από τους κυριότερους λόγους εκβρασμού των κητωδών. [Why do whales and dolphins strand? -- WDC]
Τα θαλάσσια θηλαστικά διαθέτων ειδικές προσαρμοστικές ικανότητες για να προστατεύονται από τις μεταβολές της πίεσης που σχετίζονται με την φυσιολογική κατάδυση και ανάδυση. Όταν όμως οι μεταβολές αυτές είναι πολύ έντονες ή συμβαίνουν απότομα, τα ζώα υποφέρουν από ρήξεις αγγείων και διαφόρου βαθμού αιμορραγίες σε διάφορα όργανα του σώματος, καθώς επίσης και διαφόρου βαθμού καταστροφές ιστών και οργάνων - από επιφανειακούς μώλωπες έως ρήξη τυμπάνου, και από πνευμονικές έως και εγκεφαλικές αλλοιώσεις, που πολύ συχνά καταλήγουν στον εκβρασμό ή/και τον θάνατό τους.
Οι ζιφιοί είναι κητώδη που ζουν σε πολύ βαθειά νερά και καταδύονται σε βάθη μέχρι και τριών χιλιάδων μέτρων για την αναζήτηση της τροφής τους. Σύμφωνα με τη διεθνή εμπειρία από πολυάριθμα περιστατικά, είναι ευρέως παραδεκτό ότι ο κυριότερος λόγος της προσάραξης αυτών των ζώων στα ρηχά ή και της εκθαλάσσωσής τους ("εκβρασμοί") είναι η έντονη υποβρύχια ηχορύπανση, είτε από ορισμένες συχνότητες sonar του πολεμικού ναυτικού, είτε από τις "ηχητικές εκρήξεις" που προκαλούνται κατά διάρκεια των σεισμικών ερευνών για την αναζήτηση υδρογονανθράκων στους βυθούς των θαλασσών. Η έντονη και αιφνιδιαστική ηχορύπανση ωθεί τους Ζιφιούς σε απότομη και ταχεία ανάδυση στην επιφάνεια της θάλασσας, προκαλώντας συμπτώματα αντίστοιχα με αυτά της νόσου των δυτών, που συχνά καταλήγουν στον θάνατό τους [archipelago].
Η αναζήτηση υδρογονανθράκων (υγρών και αέριων) στους βυθούς των θαλασσών γίνεται με έναν μηχανισμό ("air gun") που παράγει κύματα κρούσης, η αντανάκλαση των οποίων στο βυθό αναλύεται για να διαπιστωθεί η ύπαρξη ή μη κοιτασμάτων. Για την αναζήτηση ενός κοιτάσματος χρησιμοποιούνται δεκάδες μηχανισμοί, η λειτουργία των οποίων παράγει συνεχείς βίαιες εκρήξεις ανά 10 με 15 δευτερόλεπτα για ολόκληρες εβδομάδες. Ο θόρυβος που προκαλούν είναι τουλάχιστον διπλάσιος από εκείνο ενός τζετ κατά την απογείωση [oikosymmaxia].
Επιλεκτικές αναφορές
- Νόσος Δυτών: http://www.divebluedream.gr/Article/45/
Does acoustic testing strand whales? pelagosinstitute/pdf
Image [pelagosinstitute/zifioi] Το ερευνητικό πρόγραμμα "Ziphius" ξεκίνησε το 1996 με την μελέτη του φαινομένου του εκβρασμού και θανάτου 20 τουλάχιστον ζιφιών στην περιοχή του Κυπαρισσιακού Κόλπου. Η πρώτη σημαντική ανακάλυψη στα πλαίσια του προγράμματος δημοσιεύθηκε στο κορυφαίο επιστημονικό περιοδικό Nature και μεταδόθηκε από το Reuters, το BBC World Service, το CNN, το ABC News, το Time, τους Times, το Economist, την Guardian (international), το BBC Wildlife Magazine και δεκάδες άλλα διεθνή και ελληνικά ΜΜΕ. Η έκταση που πήρε το θέμα οδήγησε το ΝΑΤΟ σε προσωρινό πάγωμα των ακουστικών στρατιωτικών δοκιμών... Παράλληλα, άνοιξε ένα πολύ μεγάλο κεφάλαιο στην γνώση μας σχετικά με τα κητώδη, χάρη στην ειδική τεχνολογία που αναπτύχθηκε για να μελετηθεί η επίδραση των σόναρ και του θορύβου γενικότερα στα βαθιά καταδυόμενα κητώδη (κυρίως ζιφιοί και φυσητήρες)... Τον Νοέμβριο και Δεκέμβριο του 2011, στην διάρκεια ασκήσεων του ιταλικού πολεμικού ναυτικού, συνέβη και νέος μαζικός εκβρασμός στο Ιόνιο Πέλαγος... Είναι πολύ πιθανό ότι ο πληθυσμός των ζιφιών στο Ιόνιο Πέλαγος βρίσκεται πια στα όρια της εξαφάνισής του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου