Σχόλιο σχετικό με την Σύνθετη Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες (CPTSD) και την Συνεξαρτηση (Codependency)
Εκλαμβάνοντας ως "τίτλο τιμής" τον χαρακτηρισμό του "καλού", "ευγενικού" και εξυπηρετικου ανθρώπου, κάποιοι από μας έχουμε γίνει ξεφτέρια στο να αναγνωρίζουμε την κατάσταση, τις διαθέσεις, τις προθέσεις και τα συναισθήματα των άλλων, να συναισθανομαστε τις ανάγκες τους και να προβλέπουμε τις αντιδράσεις τους. Ενστικτωδως τρέχουμε πάντα να τους εξυπηρετήσουμε και να τους κάνουμε να νοιώσουν άνετα, ενίοτε και πριν ακόμα μας ζητηθεί.
Μερικές φορές, αυτό μπορεί να συμβαίνει γιατί δεν τολμάμε ούτε καν να φανταστούμε τις συνέπειες μιας κατάστασης που θα μπορούσε να ειναι δυσάρεστη γι' αυτούς. Γιατί, υποσυνείδητα, τρέμουμε στην ιδέα ότι θα μπορούσε να θυμώσουν μαζί μας, να μας κατηγορήσουν και να μας απορρίψουν.
Αυτό μπορει να συμβαίνει γιατί, στην ενήλικη ζωή μας, εξακολουθούμε να χρησιμοποιούμε εκείνες τις αμυντικές τακτικές επιβίωσης στις οποίες συνηθιζαμε να καταφεύγουμε όταν ήμασταν παιδιά. Γιατί κάπου βαθειά στον "προγραμματισμό" της παιδικής μας ηλικίας, στον "σκληρό μας δισκο", υπάρχει εντυπωμενο το "εγχειρίδιο" του καλού παιδιού, ένας κατάλογος με συγκεκριμενες προϋποθέσεις που πρέπει να πληρουμε προκειμένου να γινουμε αποδεκτοί.
Υπάρχουν ανθρωποι "προγραμματισμένοι" από το περιβάλλον τους ως παιδια με ρητές οδηγίες συμπεριφοράς, δηλαδή κανόνες, η τηρηση των οποίων θα τους επιτρέψει να "αρέσουν". Ένα παιδί είναι απόλυτα εξαρτημένο από την μητέρα του η τον οποιονδήποτε φροντιστή, χωρίς τον οποίον δεν μπορεί να επιβιώσει. Είναι πρωταρχική ζωτική ανάγκη για ένα παιδί να αρέσει στην μητέρα του. Το κάθε παιδί, συνεπώς, ζητά απελπισμένα να γίνει αποδεκτό και να αγαπηθεί.
Ένας ενήλικας όμως που εξακολουθεί να λειτουργεί με το παιδικό πλανο επιβίωσης, ενδέχεται να γίνει ένα ατομο μονίμως διαθέσιμο να ικανοποιεί τις ανάγκες των άλλων, ένας "ευχαριστητης" ανθρώπων (people pleaser) που εξακολουθεί να φοβάται την απόρριψη και να επιζητεί - με το οποιοδήποτε τίμημα - την αποδοχή. Και εξακολουθεί να λειτουργεί σαν ανυπεράσπιστο παιδί, ακόμη κι' όταν έχει πλέον στεγνώσει φυσικά και συναισθηματικά. Σαν ανυπεράσπιστο παιδί, εκ φύσεως ανίκανο να φροντίσει τον εαυτό του και καταδικασμένο να πεθάνει αν το εγκαταλείψουν οι φροντιστές του, ο άνθρωπος αυτός εξακολουθεί να καταφεύγει στο ίδιο πλάνο επιβίωσης, ακομη και όταν οι άλλοι τον αδικούν, τον χρησιμοποιουν και τον κακοποιούν, γεμίζοντας τον απογοήτευση και πικρία.
Οι άνθρωποι που καταφεύγουν σε αυτόν τον τύπο άμυνας, επιζητούν την ασφάλεια συγχωνεύοντας τον εαυτό τους μέσα στις ανάγκες, τις προσδοκίες και τις απαιτήσεις των άλλων. Συμπεριφέρονται σαν να θεωρούν υποσυνείδητα ότι το τίμημα που πρέπει να πληρώσουν για να γίνουν αποδεκτοί μέσα στην οποιαδήποτε σχέση, είναι η αποποίηση όλων των δικών τους αναγκών, δικαιωμάτων, προτιμήσεων και ορίων.
Αυτός ο τύπος άμυνας επικρατεί σε ανθρώπους που, ως παιδιά, μεγάλωσαν μέσα σε κακοποιητικες οικογένειες η συνθήκες και, ως ενήλικες, δυσκολεύονται πάρα πολύ να βγουν απο κακοποιητικες σχεσεις**. Έχοντας υποστεί επαναλαμβανόμενη ψυχολογική η/και σωματική παραβιαση η/και παραμέληση, και χωρίς την δυνατότητα αντίστασης η φυγής (Fight or flight response), τα κακοποιημένα παιδιά μαθαίνουν να ζουν με τον φόβο της εγκαταλειψης. Τα κακοποιημένα η παραμελημένα παιδιά αρχίζουν την ζωή τους μαθαίνοντας ότι η παραμικρή ασφάλεια που μπορεί να προσφέρει μια σχέση κερδίζεται μόνο με την συρρίκνωση, την συμμόρφωση, την υποχώρηση και την υποταγή (Fawning trauma response).
Ο όρος "Fawning" αποδίδεται στον αμερικανό ψυχοθεραπευτή και συγγραφέα του βιβλίου COMPLEX PTSD: FROM SURVIVING TO THRIVING, Pete Walker, ο οποίος ασχολείται ιδιαίτερα με την Σύνθετη Διαταραχή Μετατραυματικού Στρες, που φαίνεται ότι είναι η τελευταια λέξη στην επιστήμη της σύγχρονης Ψυχολογίας, μια γενεσιουργός συνθήκη πολλών οδυνηρών καταστάσεων, που αναγεται στα τραύματα της παιδικής ηλικίας και είναι συχνή σε άτομα που έχουν βιώσει μακροχρόνιες σχέσεις με επαναλαμβανόμενους τραυματισμούς.*
Συνηθως ειναι παιδιά των οποίων τουλάχιστον ο ένας από τους δύο γονείς θέτει όρους (όρους για την "αγάπη", την αποδοχή η τουλάχιστον την μη απόρριψη - εγκαταλειψη) και τα χειραγωγεί με το εργαλείο της απαξίωσης, της ντροπής και του εκφοβισμού, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να διαμορφωσουν μια υγιή αίσθηση του εαυτού τους. Δεν μπορούν να αναπτυξουν αυτοπροστασία, αυτοφροντίδα και αυτοσυμπόνοια, ενω το "εγω" τους δεν βρίσκει χώρο ύπαρξης και συρρικνωνεται. Ακόμα και η παραμικρή σκέψη η πρόθεση να διεκδικησουν μια δική τους προτίμηση και να εκπληρώσουν μια δική τους ανάγκη, πυροδοτει στους ανθρώπους αυτούς μια συναισθηματική αναδρομή, τοσο έντονα οδυνηρή και τρομακτική που τους αναγκάζει να αποσυνδεθούν πλήρως από κάθε επίγνωση και ικανότητα έκφρασης αυτού που πραγματικά θελουν.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, εξαπατούμε τον εαυτό μας όταν νομίζουμε ότι είμαστε "καλοί άνθρωποι". Γιατί, κατά βάθος, ξέρουμε ότι, το να επιτρεπουμε στους άλλους να παραβιαζουν τις δικές μας προτεραιότητες για χάρη της δικής τους ευκολίας, είναι κάτι που σιχαινόμαστε. Και ότι, αυτό που συμβιβαστικά εκλαμβάνεται ως "ενσυναίσθηση" δεν είναι πάντοτε αρετή, ιδίως όταν απουσιάζει η αυτοφροντιδα.
Εξαπατουμε τον εαυτό μας όταν ανάγουμε μια συμβιβαστική (και ετεροχρονισμένη) μορφή άμυνας σε αρετή. Ως παγιωμένος τρόπος λειτουργίας στις διαπροσωπικές σχέσεις, το "fawning" δεν είναι ευγένεια και καλωσυνη. Δεν είναι πλεονέκτημα και συνειδητή επιλογή, είναι η έσχατη καταφυγή των τραυματισμένων παιδιων που δεν μπορούν να φύγουν η ν' αντιταχθούν, είναι τραυμα. Είναι μια βαθειά, παλιά, παραμελημένη και κακοφορμισμενη πληγη που ορίζει τις σχέσεις, την "τύχη" και την ζωή μας αυτόματα, αυτόνομα, για μας και χωρίς εμάς. Γιατί η αληθινή ενσυναίσθηση (empathy) δεν υποβιβάζει αλλά εξυψώνει, δεν συρρικνωνει τον εαυτό αλλά τον διευρύνει, και ασφαλώς δεν εμπεριέχει κανέναν συμβιβασμό***.
Πηγές - Αναφορές - Παραπομπές:
CPTSD FOUNDATION(facebook)
"Sadly, this survival of childhood behavior becomes an automatic habit in our adult life. We become adept at predicting other people's needs, moods and reactions. Even before we are asked we inctictively jump to be of service or make them feel at ease. We can't bear even the thought of an unpleasant situation. Subconsciously, we dread the thought of people blowing up and blaming us. Deep down our childhood program of being a good girl means being helpful even though the other person is quite capable of taking care of themselves. I desperately wanted to be liked that I was the ever helpful, considerate pleaser. Most of the time I would only be used and abused which made me feel resentful and drained both emotionally and physically. We delute ourselves into thinking we are being nice people. But if we are honest we know we hate allowing someone else take precedence over us. Empathy is not always good, self-care comes first." at https://m.facebook.com/CPTSDfoundation/photos/a.680880558979467/1823659148034930/
*Οι τέσσερεις τύποι άμυνας η τα τέσσερα F είναι: Fight, Flight, Freeze και Fawn, όπου ως "Fawn" περιγράφεται η αμυνα "καλοπιασματος" του άλλου η συρρίκνωσης του εαυτου στα πλαίσια της συνεξαρτησης (The Fawn Type and the Codependent Defense). The term “Fawning.” was coined by Pete Walker, a psychotherapist who specializes in complex trauma (synonymous with developmental, relational or childhood trauma). Walker saw fawning as the fourth “F” of trauma responses: Fight, Flight, Freeze and Fawn. It was particularly common for people who had, or were experiencing, long-term, relational trauma (https://www.psychologytoday.com/intl/blog/emotional-sobriety/202303/what-is-the-fawning-trauma-response) / βλ. Pete Walker, The 4Fs: A Trauma Typology in Complex PTSD By Pete Walker
Fawn types seek safety by merging with the wishes, needs and demands of others. They act as if they unconsciously believe that the price of admission to any relationship is the forfeiture of all their needs, rights, preferences and boundaries. They often begin life like the precocious children described in Alice Miler's The Drama Of The Gifted Child, who learn that a modicum of safety and attachment can be gained by becoming the helpful and compliant servants of their parents. They are usually the children of at least one narcissistic parent who uses contempt to press them into service, scaring and shaming them out of developing a healthy sense of self: an egoic locus of self-protection, self-care and self-compassion... Even the thought of expressing a preference or need triggers an emotional flashback of such intensity that they completely dissociate from their knowledge of and ability to express what they want.
**Fight, Flight, Freeze, Or Fawn: How We Respond To Threats: One may use the fawn response after unsuccessfully trying fight, flight, and freeze. The fawn response is typically prominent in people who grew up in abusive families or situations. If you are an abused child with narcissistic parents, the only hope of survival would probably be agreement and helpfulness. Over time, you can recognize this by realizing that regardless of how poorly a person treats you, you are more concerned with making them happy than taking care of yourself.
