Τα άγρια ζώα στην αιχμαλωσία δεν μπορούν να διαχειριστούν την Ματαίωση

 

Άρθρο της Julie Cappiello στα blogs της οργάνωσης WORLD ANIMAL PROTECTION US, στις 22/05/25 [Fb] για τις επιπτώσεις της ματαίωσης (frustration)* που βιώνουν σε συνθήκες αιχμαλωσίας, όχι μόνον τα πρωτεύοντα αλλά και άλλα είδη ζώων όπως οι ελέφαντες, τα θαλάσσια θηλαστικά και τα πτηνά  

From childhood visits to the zoo to viral videos of "smiling" dolphins in tanks, we’re taught to believe animals in captivity are happy, safe, and well cared for. But behind the bars and beyond the glass is a very different story -one where animals are suffering mentally and emotionally. This suffering has a name: zoochosis. 

Zoochosis (zoo + psychosis)** is a psychological condition that affects wild animals held in captivity, leading to repetitive, compulsive behaviors not seen in the wild. These behaviors -sometimes called stereotypical behavior- include pacing, swaying, head-bobbing, feather plucking, bar-biting, and even self-mutilation. Zoochosis isn’t just a quirky habit. It’s a glaring red flag that an animal is under extreme stress and emotional distress. 

Imagine living your entire life in a space the size of your bedroom, with nothing to stimulate your mind or body. No freedom to explore, no ability to form natural social groups, no way to express your instincts. That’s the reality for animals in roadside zoos, aquariums, and even some of the most "accredited" facilities, and zoochosis is their cry for help. 

Sadly, zoochosis can affect nearly every species in captivity. From polar bears who pace endlessly in small enclosures, to great apes who rock back and forth while holding themselves, the signs are clear and heartbreaking. Even giraffes, big cats, wolves, and reptiles have all displayed some form of stereotypic behavior associated with zoochosis. 

Zoochosis is a condition of captivity. Wild animals do not display the stereotypic, compulsive behaviors we see in zoos and aquariums. In the wild, animals engage in complex social interactions, roam vast territories, hunt or forage for food, and choose when and how they rest, play, or raise their young. Zoochosis is a human-made issue, born from our decision to confine wild animals for entertainment, "education" or profit. 

Elephants are among the most intelligent, emotional, and socially complex animals on the planet. In the wild, they roam up to 30 miles a day, form deep family bonds, and grieve their dead. In captivity, they’re often kept in small enclosures, isolated or with incompatible companions, and forced to endure hard surfaces that harm their feet and joints. The result? Pacing, head-bobbing, repetitive trunk swaying, and aggression -all signs of zoochosis. These are not "cute" behaviors. They are desperate coping mechanisms. And no, even "large" zoo exhibits cannot replicate the freedom and enrichment of the wild. 

Orcas, dolphins, and other marine mammals are among the worst victims of captivity -and some of the most visibly impacted by zoochosis. In the wild, orcas swim up to 100 miles a day, communicate using complex vocalizations, and live in tight-knit pods with lifelong bonds. In captivity, they circle tanks the size of "bathtubs", float listlessly at the surface, and exhibit behaviors like repetitive swimming patterns, jaw-clicking, and self-harm. Some even gnaw on the sides of their tanks until their teeth are ground down to the pulp. This isn’t conservation  -it’s cruelty. 

Birds, especially parrots, are extremely intelligent and social. They fly miles daily in the wild, solve puzzles, and form strong bonds with their flock. In captivity (especially in small cages with little enrichment) they often suffer from feather plucking, repetitive vocalizations, and self-mutilation. What’s worse is that these behaviors are often misunderstood or dismissed. A plucked parrot is not being "naughty" or "quirky". They’re trying to tell us something’s wrong, and we need to listen. 

Zoochosis is a symptom of a system that values entertainment over ethics, and profit over animal protection, but we have the power to change that. We can choose to support true sanctuaries over zoos, advocate for legislation that bans wild animal captivity, and educate others about what’s really happening behind the scenes. Animals don’t exist for our amusement. They belong in the wild, where they can be who they were meant to be. 

Join us in creating a world where wild animals stay wild because every cage, every tank, and every enclosure is one too many.  

Πηγή: Zoochosis: The Cruel Reality Behind Captivity at https://www.worldanimalprotection.us/latest/blogs/zoochosis/ 

Image1 at https://www.bornfree.org.uk/zoochosis/  

Παραπομπές: 

* Πληκτρολογήστε "στερεοτυπική συμπεριφορά στα ζώα" -- και επίσης "frustration in animals in captivity" [google.com/search] 

Δείτε επίσης "Στερεοτυπική συμπεριφορά στα ζώα" at https://filikaki-blog.blogspot.com/2020/02/blog-post_78.html

**ζωο(λογικός κήπος) + ψύχωση = ζωόχωση 

                                                                                      V.                                                       

Extension: Το Σύνθετο Τραύμα (Complex Trauma) παράγεται όταν ο τραυματισμός είναι παρατεταμένος ή/και επαναλαμβανόμενος, και η αντιμετώπιση ή η διαφυγή από αυτόν (Fight or Flight) είναι αδύνατη. Έτσι, από την σκοπιά της "Δια-ειδικής" Ψυχολογίας (Trans-Species Psychology), η ζωόχωση είναι το αποτέλεσμα μη διαχειρισίμης Σύνθετης Διαταραχής  Μετατραυματικού Στρες (Complex Post Traumatic Stress Disorder).

The term ‘Zoochosis‘ was first coined in 1992 by Born Free’s co-founder, the late Bill Travers MBE, to describe stereotypic behaviours in captive wild animals. Stereotypic behaviours are repetitive, unvarying, apparently functionless, and are not seen in free living wild animals. Examples include pacing, swaying, head-bobbing, bar-biting, over-grooming or excessive licking. Such behaviours are thought to result from the inability of captive animals to effectively express natural behaviours and activities. The zoo environment is typically significantly smaller and less complex than the environment the animals have evolved to live in, and is devoid of both physical and social species-specific behavioural opportunities such as hunting, walking or swimming for miles and choosing who to mate and socialise with. Zoochosis has been recorded in a wide range of species, but seems to be particularly common in giraffes, elephants, bears, big cats, apes and orcas. Whilst gathering evidence for the 1993 Zoochotic Report Film*, Bill Travers witnessed animals displaying some form of abnormal behaviour in every one of over 100 zoos he visited. [Is zoochosis real? https://www.bornfree.org.uk/news/is-zoochosis-real/ (6/02/24)]

Zoochosis is a term coined to bring attention to the damage animals experience in zoos. From the perspective of trans-species psychology (the scientific recognition that all animals, including humans, share common brain structures and capacities for thinking, feeling, and consciousness), zoochosis is Complex Post-Traumatic Stress Disorder (C-PTSD). C-PTSD is the name given to the lasting impacts of trauma that come from protracted or repeated traumatization where escape or defense is unavailable. (See also Fight or Flight Response and the 4Fs).

[Enculturated Captivity, Zoochosis, and Collective Trauma https://www.psychologytoday.com/us/blog/bear-in-mind/202106/enculturated-captivity-zoochosis-and-collective-trauma]

​Trans-species psychology (TSP) was established by Dr. Gay A. Bradshaw, an ecologist and psychologist who saw the need to integrate the sciences of neurology, psychology and ethology to create a more accurate scientific understanding of the commonalities between human and nonhuman animals in cognition (thinking) and emotion (feelings). It is a relatively new field that examines the similarities and differences in the emotional, cognitive and social lives of human and non-human animals. It challenges the traditional view of humans as separate from other animals and seeks to understand the interconnectedness of all species. This interdisciplinary field draws from neuroscience, psychology, evolutionary biology, and ethology to study the similarities and differences in how animals think, feel, and behave [...]​  

The prefix "trans" is a Latin noun meaning "across" or "beyond", and it is used to describe the comparability of brain, mind, and behavior across animal species. Τhe "trans" affixed to psychology "re-embeds humans within the larger matrix of the animal kingdom by erasing the ‘and’ between humans and animals that has been used to demarcate and reinforce the false notion that humans are substantively different cognitively and emotionally from other species.[https://www.oneheartwild.org/trans-species-psychology.html] 

Trans-species psycholog is based on research in neuroscience, psychology, and evolutionary biology that shows non-human and human animals have similar brains, and therefore, have similar emotions, desire for free will, and ability to think. They, like us, can love, possess individuality, grieve, communicate, socialize, experience consciousness and culture, suffer, and empathize. [https://lesley.edu/article/inside-the-animal-mind-with-gay-bradshaw] 

* https://youtu.be/Jhmv8Ya5jZE

Τα αδέσποτα "γατιά" του ονείρου μου

Χθες βράδυ 

ήρθαν ξανά στον ύπνο μου 

σκυφτοί πίσω απ’ τον κάδο στα σκουπίδια 

ο Άγιος Μοδέστος

η Γερτρούδη της Νιβέλ

η Ζυράννα 

ο Χριστιανόπουλος. 

Με τις πιτζάμες λέει ήτανε, 

με τις παντόφλες κόβαν βόλτες 

στο μισοφώτιστο δρομάκι του σπιτιού μου 

κι από τη νάιλον σακούλα βγάζανε κονσέρβες, 

ψαροκέφαλα, ξηρά τροφή. 

Μέχρι να ξημερώσει 

είχαν χορτάσει όλα 

τ’ αδέσποτα γατιά του ονείρου μου 

τα χτυπημένα τ’ άρρωστα 

που δεν τους γράφω ποιήματα 

που δεν χαρήκαν χάδι.

Φιλντίσης Νίκος, "Οι άγιοι"

Από την συλλογή "Όλα τα αδέσποτα γατιά του ονείρου μου"

Μικρή Άρκτος (2021)

Πηγή: https://poets.gr [Fb] 

Τι σημαίνει "τραυματικός δεσμός" (trauma bonding) και γιατί είναι επικίνδυνος;

 

Παρουσίαση θέματος από την Κύπρια ψυχολόγο, συγγραφέα και YouTuber Θέκλα Πετρίδου at https://youtu.be/LabZc3i5UBY

Image at https://www.thewellnesscorner.com/blog/trauma-bonding

Σχετικοί σύνδεσμοι: 

• wikipedia
• Psychology Today 1, 2, 3, 4
• enallaktikidrasi
  
• filikaki-blog

Silent Suffering: The High Rate of Suicide in Veterinarians

The veterinary profession, often lauded for its compassion and dedication to the well-being of animals, harbors a profoundly unsettling and lesser-known problem: An alarmingly high rate of suicide among its practitioners. Despite their tireless commitment to animals' health and happiness, veterinarians struggle with a heavy emotional burden that can culminate in tragic outcomes. There are multifaceted factors contributing to the elevated risk of suicide in veterinarians, such as the unique stressors they encounter. There are potential solutions to address this critical issue. 

It is a grim reality that veterinarians face a significantly higher risk of suicide compared to the general population and even other healthcare professionals. According to a study published in the Journal of the American Veterinary Medical Association (JAVMA) in 2019, veterinarians in the United States are three to five times more likely to die by suicide than the general population. Approximately 80 percent of all veterinarians suffer from clinical depression at some point, and about 50 percent report feeling unhappy in their careers. These statistics paint a bleak picture that calls for a profound examination of the underlying factors fueling this troubling trend. 

Various stressors are unique to veterinary medicine that make vets more vulnerable. These include the emotional toll, debt and financial pressures, long work hours, high expectations and perfectionism, cyberbullying, and compassion fatigue.

Veterinarians are subjected to a unique set of emotional stressors due to their daily interactions with animals in distress and pet owners grappling with the agony of seeing their beloved companions suffer. Euthanasia, in particular, can be a heart-wrenching responsibility, as veterinarians often have to make difficult decisions about ending an animal's life, navigating the fine line between compassion and suffering. This continuous exposure to pain and suffering can gradually erode their mental well-being. 

The cost of veterinary education can be staggering, leaving many recent graduates buried under a mountain of student loan debt. This financial burden can contribute to chronic stress, anxiety, and depression, making it difficult for them to manage their personal and professional lives effectively. The daunting prospect of repaying loans can become a relentless source of anxiety, overshadowing their passion for animal care. In addition, veterinarians frequently work long and irregular hours, especially in emergency and critical care settings where they are often on call. This demanding schedule can lead to burnout, impairing their ability to maintain a healthy work-life balance and engage in activities that recharge their spirits. 

The veterinary profession imposes high standards on its practitioners, who are responsible for diagnosing and treating animals precisely. The fear of making a mistake or failing to provide optimal care can foster feelings of inadequacy and perfectionism, which can be detrimental to their mental health. Veterinarians enter the profession to save animals, and yet they cannot always prevent illness or death. This perpetual pursuit of perfection can create a sense of futility and hopelessness. 

The rise of online rating programs like Yelp and Google may further lower their sense of self-worth. When clients are unhappy with a vet (even if they have tried their best), the vet becomes vulnerable to cyberbullying. Cyberbullying can have significant emotional and psychological effects on veterinarians. Receiving hurtful or derogatory messages and poor ratings (or death threats) online can lead to anxiety, depression, and stress. Veterinarians may feel overwhelmed by the constant negativity. 

Cyberbullying can damage a veterinarian's professional reputation. False or misleading information can spread quickly, making it challenging to maintain trust with clients and colleagues and difficult to trust their judgment. Veterinarians may feel further isolated and unsupported when dealing with online harassment. The fear of additional cyberbullying may deter them from seeking help or discussing their experiences with peers. 

Finally veterinarians are also susceptible to compassion fatigue, a state of emotional exhaustion that results from prolonged exposure to the suffering of others, both animals and their human caregivers. Over time, this can manifest as a diminished capacity to empathize with the pain of those they serve, leading to a disconnect that further complicates their mental health challenges. 

As stated, veterinarians enter the field to save animals and often cannot, due to medical limitations or the financial restraints of the pet's human guardian. A vet must become very comfortable with ending lives through euthanasia and the combination of knowledge of how to administer euthanasia drugs. Along with access to lethal means and familiarity with ending lives, make a dangerous combination that may cause some veterinarians to seek suicide as a final act. 

While the need for mental health support within the veterinary profession is evident, several formidable barriers prevent veterinarians from seeking the required assistance. The stigma surrounding mental health issues persists in many professions, including veterinary medicine. Veterinarians may fear judgment or professional repercussions if they admit to struggling with their mental health. This societal stigma contributes to a culture of silence and suffering. 

Access to mental health resources tailored explicitly to veterinarians is limited in many regions. This scarcity of support can discourage individuals from seeking help and force them to grapple with their emotional turmoil in isolation. The veterinary profession frequently contends with understaffing issues, more now than ever, making it challenging for veterinarians to take time off for self-care or seek therapy. This reluctance to step away from work only exacerbates their mental health challenges, perpetuating a vicious cycle of stress and exhaustion. High client expectations and clients who attempt to haggle for the price of veterinary services contribute to these challenges. 

There are also few to no discussions of self-care or mental health vulnerabilities in veterinary schools. Since mentors or peers do not normalize their experiences, veterinarians often perceive seeking mental health support as a sign of weakness, believing that they should be capable of managing the emotional demands of their profession independently. This misguided notion can prevent them from reaching out for help when they need it most. 

The first step in addressing the high rate of suicide among veterinarians is to raise awareness about the mental health challenges they face. Educational programs and workshops can play a pivotal role in reducing stigma and fostering open dialogues about mental well-being within the veterinary community and beyond. 

Efforts should be made to provide easy access to mental health services tailored to the specific needs of veterinarians. Telehealth options can be particularly beneficial for those in remote areas or with demanding schedules, ensuring they can access support when necessary. Initiatives that address the financial burden of veterinary education, such as loan forgiveness programs or scholarships, can alleviate some of the stress associated with student loan debt, giving veterinarians greater financial security and peace of mind. 

Currently, the average salary for a veterinarian is $80,000, while many hold student loans of well over $200,000. Veterinarians often charge as little as possible for services to make them accessible to clients, but clients still hag haggle over the prices since we are often unaware of the back-end cost to the vet. If more pet parents had health insurance, this would alleviate the financial stress for veterinarians. 

Veterinary clinics and hospitals can significantly contribute to their staff's mental well-being by offering flexible work hours, encouraging time off, and cultivating a positive work environment that prioritizes the mental health of their employees. A veterinary social worker at the hospital is a rarity but a necessity since they can help support the mental health of clients and staff. Finally, establishing peer support groups within the veterinary community can provide veterinarians with a safe and empathetic space to share their experiences, seek advice, and find emotional support from colleagues who understand their unique challenges. 

The high rate of suicide among veterinarians is a harrowing crisis that demands immediate attention and collective action. While the veterinary profession is celebrated for its dedication to the welfare of animals, it is equally vital to acknowledge and address the profound emotional toll it exacts on its practitioners. By raising awareness, reducing stigma, and implementing supportive measures that empower veterinarians to seek help when needed, we can work toward a future where veterinarians can personally and professionally thrive. This can ensure that they continue to provide the care and compassion animals deserve without sacrificing their well-being. The silent suffering of veterinarians must be met with compassion, understanding, and effective solutions to prevent further tragedy.

Source: https://www.psychologytoday.com/us/blog/zooeyia/202311/silent-suffering-the-high-rate-of-suicide-in-veterinarians

Note:  Γιατί οι κτηνίατροι αυτοκτονούν συχνά;

Τον γυάλινο μου κόσμο έλα να δεις

 

Σήμερα*, 6/02/25, θέλω να μοιραστώ: 

Ι. Λίγους στίχους από ένα τραγούδι

Σκάβαμε η κάθε μια μας χώρια 

μια λακκούβα σαν κρυφή φωλιά 

κι όλες τη στολίζαμε με σπόρια 

με φτερά, πανσέδες και κουμπιά. 

Έπρεπε μετά να σπάσω τζάμι 

για να τη σκεπάσω με γυαλί 

κι έλεγα μικρό παιδί τζιμάνι 

σ’ όποιον αγαπούσα πιο πολύ:

 "Έλα να δεις το γυαλί ντουνιά μου 

το γυάλινό μου κόσμο έλα να δεις

έλα να δεις το γυαλί ντουνιά μου 

που δεν τον έχει δει ποτέ κανείς"...

[Γυαλί ντουνιάς, από τον δίσκο "Το σ' αγαπώ μπορεί" της Δήμητρας Γαλάνη, 2004]

https://youtu.be/qYYpQlZJw2E?si=0s1rlzmACaNmKVc

https://youtu.be/7dki-s0ReC0?si=TR71Gs8ct6NvnV8G

 ΙΙ. Ένα απόσπασμα από φιλολογικό αποχαιρετισμό* γραμμένο από φιλόλογο πολύ νεότερης γενιάς -αν αυτό σημαίνει κάτι για νέους ανθρώπους που προσπαθούν να φτιάξουν το δικό τους παραμύθι...

ΙΙΙ. Μια φωτογραφία από μια εποχή που νοσταλγώ (2008)

**"Ταυτισμένη εν πολλοίς με τον αυτόνομο κόσμο που στήθηκε και πλαισίωσε την ραδιοφωνική εκπομπή της «Λιλιπούπολης», εισέρχεται σ’ ένα σύμπαν παραμυθικό, με ξεκάθαρες, ωστόσο, αναφορές στην καθημερινότητα και τον υπαρκτό «κόσμο» των μεγάλων. Μέσα από φαινομενικά αθώα παιδικά τραγούδια, διέρχονται ζητήματα πολιτικής και κοινωνικής οργάνωσης και χρόνιων ελληνικών παθογενειών, ανθρώπινων σχέσεων, ανταγωνισμών ισχύος, χαμένων ονείρων και οραμάτων, πρώτων ερωτικών σκιρτημάτων, και υπαρξιακών αναζητήσεων. 

Η Κριεζή δομεί, ήδη από τη «Λιλιπούπολη», ένα ιδιόμορφο λεκτικό, με την κυριαρχία των χρωμάτων, των υποκοριστικών, των καθημερινών αντικειμένων που εξυψώνονται καλλιτεχνικά, με εμφανή πρόθεση να εξοπλίσει τη νεότερη γενιά με κοινωνική ευαισθησία και προσωπική αξιοπρέπεια, όπλα και εφόδια για τα χρόνια που έπονται στη ζωή τους, όταν πια η κυριαρχία του παραμυθικού στοιχείου ολοένα και θα βαίνει φθίνουσα", γράφει ο φιλόλογος και συγγραφέας Θάνος Γιαννούδης.

Και συνεχίζει: "Η Μαριανίνα Κριεζή, δόμησε έναν κόσμο ξεκάθαρα μεταμοντέρνο, όχι όμως στενά ατομοκεντρικό, μια πραγματικότητα που πάλλεται ανάμεσα σ’ έναν ιδιότυπα φωτισμένο μαγικό ρεαλισμό και στη φυγή προς το παραμύθι ως το μοναδικό χρονότοπο που καθίσταται ικανός να αποτελέσει αντίβαρο στη σκληρότητα των καιρών και των ανθρώπινων σχέσεων.

Οι παράλληλοι κόσμοι που δομεί, είτε παίρνουν τη μορφή της φανταστικής κοινότητας που διέπεται από τους πολύχρωμους κανόνες της είτε αφορούν τη διαφορετική χρωματοθεσία εντός των ρεαλιστικών ανθρώπινων σχέσεων, απέκτησαν εντέλει τέτοια λαϊκή απήχηση εξαιτίας ακριβώς αυτής της αυθεντικότητάς τους, της απλότητας και ρεαλιστικότητας του λεκτικού, καθώς και της χρησιμοποίησης καθημερινών, ακόμα και χθαμαλών λέξεων που φωτίζονται διαφορετικά, οδηγώντας συνεκδοχικά σε μια εναλλακτική αντιμετώπιση του άλγους της επιβίωσης. 

Οι φανταστικοί κόσμοι της καθίστανται οικείοι και προσβάσιμοι, μιλούν στις καθημερινές εμπειρίες και εκφράζουν τα όνειρα δεκάδων εγκλωβισμένων στην μετανεωτερική ατομικότητα μοναχικών υπάρξεων". 

                                                                                                                                                                                                                                                                 

*Μαριανίνα Κριεζή [8/09/1947 - 6/02/2022]: Πολλοί την αγαπούν ως την μόνη Ελληνίδα στιχουργό που έγραψε στίχους τραγουδιών που αναφέρονται σε ζώα, οι περισσότεροι ως σπουδαία στιχουργό και λιγότεροι ως ποιήτρια. Για μένα, η Μαριανίνα ήταν, η "συμμαχία" που παρηγορεί, ανακουφίζει και θεραπεύει την ανάγκη του ανήκειν -έτσι που μόνον ελάχιστες σχέσεις μπορούν, η φίλη, η οικογένεια και η "φυλή" μου. Χωρίς ίχνος "δήθεν", χωρίς ούτε σταγόνα ναρκισσιστικής ανταγωνιστικότητας και συνθηκολογημένου συμβιβασμού, ήταν επίσης ο πιο αυθεντικός άνθρωπος που έχω συναντήσει στη ζωή μου. Κ.Π

                                                                                                                                                                                                                                                           

Από τα Σπάτα στην Φλόριντα: Δείτε γιατί αντιδρούν οι φιλοζωικές οργανώσεις στην μεταφορά των δελφινιών

Αντιδράσεις σε Ελλάδα και Αμερική έχει προκαλέσει η ανακοίνωση της οργάνωσης Dolphin Project (9/01/25), σύμφωνα με την οποία, τον περασμένο Δεκέμβριο, το ενυδρείο Clearwater Marine Aquarium υπέβαλε στις αρμόδιες αμερικανικές αρχές (Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας - NOAA) αίτημα για την άδεια εισαγωγής πέντε δελφινιών από το Αττικό Ζωολογικό Πάρκο. Το συγκεκριμένο ενυδρείο βρίσκεται στην Φλόριντα και αυτοπαρουσιάζεται ως καταφύγιο αφιερωμένο στην διάσωση και περίθαλψη των ζώων της θάλασσας, που παράλληλα προάγει την επιστημονική έρευνα και την επιμόρφωση του κοινού. 

"Με τις οδηγίες του επιτελείου επιστημονικών και ιατρικών εμπειρογνωμόνων μας, το Clearwater Marine Aquarium δεσμεύτηκε να εμπλουτίσει τον  κοινωνικό ιστό των δελφινιών, για το καλό των διασωθέντων τροφίμων του... Αυτά τα δελφίνια χρειάζονται ένα παντοτινό σπίτι, καθώς δεν μπορούν να επιβιώσουν χωρίς ανθρώπινη φροντίδα, για το υπόλοιπο της ζωής τους... Η πρωτοβουλία επιδιώκει να οδηγήσει στην δημιουργία μιας σωστής κοινωνικής ομάδας δελφινιών, προς όφελος της υγείας και της ευζωίας τους... Η προσήλωση του Clearwater Marine Aquarium στην διάσωση, αποκατάσταση, απελευθέρωση και επιστημονική έρευνα παραμένει σταθερή", έγραψαν οι εκπρόσωποι του ενυδρείου στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. 

"Το Clearwater Marine Aquarium είναι ένα από τα 30 πιστοποιημένα από την ΑΜΜPA (Alliance of Marine Mammal Parks and Aquariums) θαλάσσια πάρκα και ενυδρεία των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, γνωστό για την προοδευτική προσέγγιση του στην ευημερία των ζώων, την αφοσίωση στην έρευνα και τη διατήρηση των ειδών", δηλώνει  σε σχετική ανακοίνωση του (22/01/25) το Αττικό Ζωολογικό  Πάρκο, και επισημαίνει ότι "δεν υπάρχει κανένα απολύτως θέμα πώλησης των δελφινιών", εξηγώντας ότι ανάμεσα στα νόμιμα αδειοδοτημένα πάρκα, μέλη της ΕΑΖΑ (Ευρωπαϊκή Ένωση Ζωολογικών Πάρκων και Ενυδρείων), δεν γίνονται αγοραπωλησίες... "Συμμετέχουμε ενεργά στα προγράμματα αναπαραγωγής απειλουμένων ειδών της ΕΑΖΑ (EEPs και ESBs)", διευκρινίζει. "Επειδή, σε διάφορα δημοσιεύματα έγινε ονομαστική αναφορά στους Λειψούς, κρίνεται σκόπιμο να αναφερθεί, ότι αυτή την στιγμή δεν υπάρχει κάποιο αδειοδοτημένο καταφύγιο θαλάσσιων θηλαστικών στην περιοχή, ούτε σχετικές εγκαταστάσεις και εξειδικευμένο προσωπικό, αλλά μόνο διακηρυγμένη πρόθεση, να δημιουργηθεί ένα", προσθέτει.

Στην βάση καταγραφής κητωδών "Ceta Base", στο Αττικό Ζωολογικό Πάρκο (μετά και από την απομάκρυνση της Veera) φαίνονται σήμερα καταγεγραμμένα εννέα (9) ρινοδέλφινα (bottlenose dolphins), όλα αρσενικά, και στο Clearwater Marine Aquarium πέντε (5), δύο αρσενικά και τρία θηλυκά. Όλα τα δελφίνια που βρίσκονται σήμερα στο Αττικό Πάρκο έχουν γεννηθεί στην αιχμαλωσία. Δύο από αυτά (ο Ιάσονας και ο Ερμής, τα πρώτα που ήρθαν στην Ελλάδα, το 2010) είναι ρινοδέλφινα της Μαύρης Θάλασσας που γεννήθηκαν στο λεγόμενο "Εθνικό Μουσείο της Λιθουανίας", και οι άγριοι γονείς τους ζουν ακόμη (αιχμαλωτισμένοι) εκεί. Τρία εισήχθησαν (το 2020) από το δελφινάριο της Βαρκελώνης που έκλεισε. Το 2016 είχε προηγηθεί η εισαγωγή άλλων τεσσάρων δελφινιών, δύο που ταξίδεψαν στην Ελλάδα από την Γαλλία, και άλλα δύο από την Φινλανδία (από τα δελφινάρια "Park Astérix" και "Särkänniemi" αντιστοίχως, που επίσης έκλεισαν). Όλες οι "εισαγωγές - εξαγωγές"  πραγματοποιήθηκαν πάρα τις αντιδράσεις και διαμαρτυρίες από την Ελλάδα και το εξωτερικό. 

Τα δελφίνια του Clearwater Marine Aquarium έχουν γεννηθεί ελεύθερα και προέρχονται από διάσωση, αλλά το ενυδρείο υποστηρίζει πως δεν είναι κατά κανένα τρόπο* απελευθερώσιμα γιατί φέρουν αναπηρίες. Είναι η πρώτη φορά στα χρονικά της λειτουργίας του που το Clearwater Marine Aquarium προτίθεται να φιλοξενήσει δελφίνια προερχόμενα από άλλο δελφινάριο. 

Από όλα τα παραπάνω, προκύπτουν κάποια ερωτήματα: 1) θα μπορέσει το ενυδρείο στην Φλόριντα (που τώρα φαίνεται ότι, λόγω οικονομικών προβλημάτων, αναγκάζεται να κάνει και απολύσεις προσωπικού) να αναλάβει νέες διασώσεις, καλύπτοντας παράλληλα και τα έξοδα πέντε επιπλέον δελφινιών; 2) Αν και ένα κέντρο διάσωσης δεν αναπαράγει ζώα σε αιχμαλωσία, μήπως σκοπεύει τώρα το Clearwater Marine Aquarium να εντάξει τα δελφίνια του Αττικού Πάρκου σε κάποιο πρόγραμμα αναπαραγωγής, γι' αυτό και τα θέλει τόσο πολύ; 3) Πόσα δελφίνια έχει αυτή τη στιγμή το Αττικό Πάρκο στην δεξαμενή του; Αν η καταγραφή της Ceta Base ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, τι θ' απογίνουν τα υπόλοιπα τέσσερα δελφίνια, και γιατί κανείς δεν αναφέρεται σ' αυτά; 

Σε δημοσίευμα της Animals 24-7 (από τις 12 Ιανουαρίου 2025) με τίτλο "Fly five dolphins from tanks in Greece to tanks in Florida? O’Barry says no"**, εκτίθεται η αντίθετη άποψη για την ταυτότητα του Clearwater Marine Aquarium, το οποίο παρουσιάζεται περισσότερο ως κερδοφόρος τουριστική ατραξιόν και λιγότερο ως καταφύγιο. Το δημοσίευμα εμπεριέχει μια σύντομη αναδρομή στην ιστορία του ενυδρείου, και στην ιστορία των δελφινιών που πέρασαν την ζωή τους εκεί, μεταξύ των οποίων η Winter, το διάσημο ρινοδέλφινο με την ακρωτηριασμένη ουρά που εμφανίστηκε σε δύο ταινίες του Hollywood, (2011 και 2014), πριν πεθάνει από συστροφή εντέρου σε ηλικία 16 ετών. 

Το Clearwater Marine Aquarium έσωσε την Winter από βέβαιο θάνατο, δεν έκανε όμως απολύτως τίποτα για να βελτιώσει την ποιότητα της ζωής της. Αντιθέτως την χρησιμοποίησαν ως έκθεμα, χρεώνοντας στους επισκέπτες 249 ευρώ κατ' άτομο, προκειμένου να την αγγίξουν, να την φιλήσουν και να φωτογραφηθούν μαζί της. Η Winter φορούσε την προσθετική της ουρά μόνο για να εκτελεί με κόπο το νούμερο της σαν ζώο του τσίρκο, ενισχύοντας τον μύθο της δελφινοθεραπείας [DAT] και προωθώντας στον κόσμο το λάθος μήνυμα για την ταυτότητα των δελφινιών. "Χαίρομαι που σώθηκε το δελφίνι αλλά δεν είμαι fan της ‘Dolphin Tale’", έγραφε ο Michael Mountain στο Earth in Transition εκείνη την εποχή. 

Δείτε το "The Dolphin Truth", ένα σύντομο βίντεο που δημιουργήθηκε το 2014, ως απάντηση στην ταινία "Dolphin Tale" (που απέφερε κέρδη 95,9 εκατομμυρίων δολαρίων) και την ρητορική των pseudo-sanctuaries που παρουσιάζουν την αιχμαλωσία ως φροντίδα για τα ζώα, και την εκμετάλλευση ως εκπαίδευση για το κοινό. "Νοθεύουν την γλώσσα", λέει ο Ric O'Barry. Διαστρεβλώνουν την έννοια των λέξεων. Εμφανίζουν τα δελφίνια ως "πρεσβευτές", και τα εκμεταλλεύονται για να πουλήσουν εισιτήρια. Αυτό που παρουσιάζουν ως επιμορφωτική εμπειρία δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια επίδειξη κυριαρχίας των ισχυρών πάνω στους αδύναμους, και αυτό που επικαλούνται ως "επιστημονική έρευνα" είναι μια παρωχημένη -άκρως κακοποιητική- διαδικασία που δεν έχει να προσφέρει πλέον απολύτως τίποτα.

Ο Ric O'Barry, προσπαθεί να εμποδίσει το υπερατλαντικό ταξίδι των δελφινιών, και καλεί τους πολίτες να εκφράσουν την άποψή τους στην Αμερικανική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας (NOOA)***. 

Την αντίθεση τους στην μεταφορά των δελφινιών εκφράζουν επίσης και στην Ελλάδα πολλές ελληνικές περιβαλλοντικές και φιλοζωικές ομάδες και οργανώσεις [βλ. ANIMAL ACTION GREECE, Π.Φ.Π.Ο 1, 2, 3], πρώτον γιατί δεν θεωρούν το συγκεκριμένο ενυδρείο αληθινό καταφύγιο, και δεύτερον γιατί μια τόσο μακρινή μεταφορά κρίνεται επικίνδυνη για τα δελφίνια. 

"Εάν το αίτημα υλοποιηθεί, τα 5 δελφίνια θα υποβληθούν σε μία δύσκολη και επώδυνη μεταφορά 10.000 χιλιομέτρων, για να εγκλωβιστούν ξανά, για το υπόλοιπο της ζωής τους, σε τσιμεντένιες δεξαμενές σε μία αστική περιοχή", επισημαίνει μεταξύ άλλων, σε ανακοίνωση του το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας "Αρχιπέλαγος"****... 

"Tα συγκεκριμένα 5 δελφίνια σχεδιάζουν να τα μεταφέρουν σε ένα από τα πλέον εμπορικά δελφινάρια των ΗΠΑ, στην Φλόριντα και, από θέαμα με φθηνό εισιτήριο, να τα αναβαθμίσουν σε αντικείμενο ακριβών παραστάσεων, όπου προσφέρονται και άλλες δραστηριότητες για 'VIP', με το ανάλογο αντίτιμο, όπως κολύμβηση με τα δελφίνια και φωτογραφήσεις των επισκεπτών που ποζάρουν μαζί τους. Μάλιστα υπάρχει πρόσφατη δήλωση από το εν λόγω δελφινάριο ότι έχουν άμεση ανάγκη για δελφίνια (μεταξύ άλλων ειδών) για τις νέες εγκαταστάσεις τους, τις οποίες έχουν κατασκευάσει από τσιμέντο και γυαλί, και τις οποίες επισκέπτονται σχεδόν 1 εκατομμύριο άνθρωποι κάθε χρόνο. Άξιο αναφοράς είναι επίσης ότι, σύμφωνα με δημοσιεύματα του αμερικανικού τύπου, πριν λίγα χρόνια 5 θάνατοι δελφινιών καταγράφηκαν σε αυτό το δελφινάριο, σε διάστημα 19 μηνών"... 

"Η μεταφορά των δελφινιών στην άλλη άκρη του πλανήτη θα ήταν περιττή, εάν οι ελληνικές αρχές και μία συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων δεν είχαν επιδοθεί σε 6,5 χρόνια στοχευμένης γραφειοκρατικής παρεμπόδισης και κωλυσιεργίας του υπό-δημιουργία Κέντρου Περίθαλψης Θαλάσσιων Ειδών...", καταγγέλει στην ανακοίνωση του το "Αρχιπέλαγος". 

"Τα δελφίνια ταξιδεύουν σε ειδικά διαμορφωμένα αεροπλάνα που μπορεί να μεταφέρουν ακόμη και ελέφαντες" δήλωσε στο MEGA ο κ. Λεσουέρ, το συγκεκριμένο πρόβλημα όμως δεν έχει να κάνει μόνο με το μέγεθος των ζώων που μεταφέρονται. Ειδικά για τα κητώδη, η μεταφορά είναι μια διαδικασία πάρα πολύ επώδυνη, καθώς η ανατομία και η φυσιολογία τους έχουν προσαρμοστεί για ζωή και κίνηση μέσα στο νερό, και ο οργανισμός τους δεν μπορεί να λειτουργήσει υποστηρίζοντας το σωματικό τους βάρος.

Όταν ένα δελφίνι αναγκάζεται να προσαράξει στη στεριά, η πίεση που ασκείται στα εσωτερικά του όργανα από το ίδιο του το σώμα προκαλεί καταπόνηση και δυσφορία, κάτι που συμβαίνει και κατά τη διάρκεια της μεταφοράς του. Ανάμεσα στις φυσιολογικές λειτουργίες που διαταράσσονται έξω από το νερό είναι και η θερμορύθμιση, γι' αυτό και πολλά δελφίνια πεθαίνουν κατά τη διάρκεια της μεταφοράς, εξ αιτίας της μη ισοσταθμιζόμενης υπερθέρμανσης του σώματός τους. Όταν τα ζώα φτάσουν στο τελικό τους προορισμό, όλο τους το σώμα υποφέρει από επίμονες και επώδυνες μυικές συσπάσεις (κράμπες). Ανίκανα να κινηθούν, πρέπει να κρατηθούν από ανθρώπινα χέρια στην επιφάνεια του νερού για να αποφύγουν τον πνιγμό, ενώ παράλληλα θα πρέπει να τονωθεί και η μυϊκή τους λειτουργία με κατάλληλο μασάζ. 

Για τον ίδιο λόγο, η προσάραξη των αιχμαλώτων δελφινιών στις όχθες της δεξαμενής, προκειμένου να δώσουν στους επισκέπτες την ευκαιρία για ένα χάδι ή ένα φιλί, είναι μια εντελώς αφύσικη συμπεριφορά που εκδηλώνεται μόνο κατόπιν εντολής (γιατί έτσι έχουν εκπαιδευτεί να κερδίζουν την τροφή τους). Αν μείνουν σε μια τέτοια θέση για μεγαλύτερο από το προβλεπόμενο διάστημα (συνήθως λίγα δευτερόλεπτα), τα ζωτικά τους όργανα κινδυνεύουν να "σπάσουν". Τα αιχμάλωτα δελφίνια έχουν εκπαιδευτεί να αγνοούν τα φυσικά της ένστικτα. Στην φύση, τα κητώδη δεν εκβράζονται παρά μόνο όταν είναι τραυματισμένα, άρρωστα, αποπροσανατολισμένα, ή έτοιμα να πεθάνουν. 

"Ανάμεσα στα μέλη της ΕΑΖΑ δεν γίνονται αγοραπωλησίες", δηλώνει στην ανακοίνωση του το Αττικό Πάρκο... "Πιστεύουμε ακράδαντα ότι, παρά τις αντιδράσεις μερίδας ακτιβιστικών οργανώσεων, τα δελφίνια μας αποτέλεσαν για περισσότερο από μια δεκαετία άξιους πρεσβευτές της ανάγκης προστασίας του είδους, για πάνω από 4 εκατομμύρια μικρούς και μεγάλους επισκέπτες που είχαν την ευκαιρία να τα θαυμάσουν από κοντά"... σημειώνει. Το θέμα όμως δεν είναι αν τα "πιστοποιημένα ζωολογικά πάρκα της EAZA" (τα οποία -ειρήσθω εν παρόδω- θανατώνουν έως και πέντε χιλιάδες υγιή ζώα κάθε χρόνο, καθ' υπόδειξη των επιστημόνων τους) πραγματοποιούν αγοραπωλησίες ή όχι. Το ζήτημα δεν είναι μόνο αν υπάρχουν πιστοποιημένοι και μη, "καλοί" και "κακοί" ζωολογικοί κήποι. Το πρόβλημα είναι ότι η αιχμαλωσία  -την οποία οι επιχειρηματίες αποκαλούν "φροντίδα"-  είναι εντελώς ασύμβατη με την ευζωία των θαλάσσιων θηλαστικών.  

Οι ζωολογικοί κήποι και τα ενυδρεία, επιμένουν να παριστάνουν τον Νώε επικαλούμενοι την "διατήρηση των ειδών", όμως η διατήρηση των ειδών δεν μπορεί να συμβαδίζει με την λεηλασία των βιοτόπων τους, και η κατανόηση της πολυπλοκότητας που εμπεριέχει η φύση προϋποθέτει σεβασμό, όχι γελοιοποίηση ούτε υποταγή. Η αναπαραγωγή κητωδών στην αιχμαλωσία (κυρίως δελφίνια, όρκες και μπελούγκες) δεν μπορεί να εξυπηρετήσει καμία διατήρηση, εκτός από την διατήρηση της ίδιας της αιχμαλωσίας και της ζήτησης ενός κοινού που δεν επισκέπτεται τα δελφινάρια για να μορφωθεί αλλά για να διασκεδάσει. 

Ένα δελφίνι δεν μαθαίνει να φέρνει πίσω τη μπάλα ή να "ζωγραφίζει" επειδή είναι "έξυπνο", αλλά επειδή κάποιοι άνθρωποι φαντάστηκαν πως μπορούσαν να μετρήσουν την ευφυία του μετατρέποντας το σε ανθρωπόμορφη καρικατούρα. Αν κάποτε επιχειρήσαμε να υποβιβάσουμε τα άγρια ζώα σε κατοικίδια, γιατί νομίζαμε πως δεν είχαμε άλλον τρόπο να τα μελετήσουμε και να τα γνωρίσουμε, σήμερα αυτό δεν ισχύει, όσο κι' αν ο υποβιβασμός αρέσει στο ευρύ κοινό, άρα "πουλάει". Σήμερα ξέρουμε ότι, για τα κητώδη, η μετάβαση από την θάλασσα στην δεξαμενή είναι μια διαδικασία πάρα πολύ κακοποιητική, γι' αυτό και τα αιχμάλωτα δελφίνια δεν μπορούν να γίνουν "ambassadors", προκειμένου να συμφωνήσουν με την ρητορική των ζωολογικών πάρκων και ενυδρείων. Τα αιχμάλωτα δελφίνια δεν είναι  πρεσβευτές, είναι θύματα της ανθρώπινης αλαζονείας που τους έχει προκαλέσει ανεπανόρθωτη βλάβη, και δεν μπορούν να αντιπροσωπεύσουν με κανέναν τρόπο τους άγριους συντρόφους τους που διασχίζουν τις θάλασσες και τους ωκεανούς. Εκείνο που μονάχα αντιπροσωπεύουν είναι μια φύση που έχει σακατευτεί και παραμορφωθεί. 

Δυστυχώς, κάποιες αντιλήψεις για την αντιμετώπιση της άγριας ζωής έχουν μείνει πολλά χρόνια πίσω, και κάποιες από τις δυστυχίες που δημιουργήσαμε δεν είναι εύκολο να διορθωθούν. Η μετάβαση από την δεξαμενή στην θάλασσα είναι μια διαδικασία πάρα πολύ δυσκολη, εξαιρετικά δαπανηρή και συχνά ακατόρθωτη. Τα κητώδη που έχουν μείνει πολλά χρόνια στην αιχμαλωσία ή έχουν γεννηθεί μέσα σε αυτήν, δεν είναι (πλην ελαχίστων εξαιρέσεων) απελευθερώσιμα και έτσι, όταν κλείνει ένα δελφινάριο, τα δελφίνια μεταφέρονται σε κάποιο άλλο. Μέχρι να δημιουργηθούν και να λειτουργήσουν, σε διάφορες χώρες του κόσμου, αληθινά καταφύγια που θα μπορούν να  προσφέρουν μια ελάχιστη "αποζημίωση" σε πρώην αιχμάλωτα κητώδη, χωρίς να παραπλανούν αυτούς που ενδιαφέρονται να τα γνωρίσουν πραγματικά, η εκμετάλλευση των ζώων θα εξακολουθεί να συνοδεύει την παραπληροφόρηση (και την εκμετάλλευση) των ανθρώπων. 

Προκειμένου για ζώα της στεριάς, σε διάφορες χώρες του κόσμου υπάρχουν, εδώ και πολλά χρόνια, κέντρα περίθαλψης και αποκατάστασης, όπως καταφύγια για αρκούδες, πρωτεύοντα, ελέφαντες και μεγάλα αιλουροειδή. Η δημιουργία καταφυγίων για ζώα της θάλασσας είναι μια πολύ μεγάλη αναγκαιότητα, μια νέα  προοπτική και ένα νέο όραμα για πολλούς, και μακάρι να γινόταν να διακριθεί η χώρα μας με μια τόσο σπουδαία πρωτοπορία. 

Αν και η Ελλάδα είχε προηγηθεί (από το 2012) θεσμοθετώντας την απαγόρευση της χρησιμοποίηση ζώων σε θεάματα, η Γαλλία έκανε πρόσφατα ένα βήμα παραπέρα, απαγορεύοντας εντελώς την κατοχή κητωδών σε αιχμαλωσία από τις 31 Δεκεμβρίου 2026 και μετά. Μακάρι και οι χώρες που υπολείπονται να ακολουθήσουν. Μακάρι να γίνει ένα βήμα παραπέρα και στην Ελλάδα, όπου αποδεικνύεται πως ένας Νόμος ψηφισμένος πριν από 13 χρόνια, δεν κατάφερε να προστατέψει κανένα δελφίνι τελικά.

Photo1: Αεροφωτογραφία δεξαμενών του ΑΖΠ και του Clearwater Aquarium 

Photo2: Άποψη του καταφυγίου στους Λειψούς (Aegean Marine Life Sanctuary)

Photo3 και Photo4 από μεταφορά δελφινιών του Αμερικανικού Ναυτικού at transport-dolphins

Photo5: Δελφίνι στο Αττικό Πάρκο 

Photo6: Δελφίνι στο Ντουμπάι 

Δείτε επίσης: Από τα Σπάτα στην Φλόριντα: το παρασκήνιο της μεταφοράς και η μοίρα των αιχμάλωτων δελφινιών

Σχετικός σύνδεσμος: From tank to tank: σκέψεις για την μεταφορά πέντε δελφινιών από το Αττικό Ζωολογικό Πάρκο στην άλλη άκρη της γης [ https://www.facebook.com/groups/130238410344277/permalink/9522594597775231/ ]

Παραπομπές:

*Η ελεγχόμενη απελευθέρωση σε θαλάσσια καταφύγια [βλ. DOLPHIN SANCTUARY PROJECT] αυτόν ακριβώς τον σκοπό εξυπηρετεί: να προσφέρει σε κητώδη που ΔΕΝ είναι απελευθερώσιμα (κατεστραμμένα από χρόνια αιχμαλωσίας, ανάπηρα κλπ) μια σχετική ποιότητα ζωής σε ένα περιβάλλον όσο γίνεται πιο φυσικό. Προκειμένου για τα δελφίνια και τα άλλα κητώδη, αυτό μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο σε έναν περίκλειστο χώρο ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΘΑΛΑΣΣΑ. Στις δεξαμενές, δεν υπάρχει απολύτως κανένα ερέθισμα, και τα δελφίνια υποφέρουν από αισθητηριακή αποστέρηση. Αν φορέσεις μια μάσκα και κολυμπήσεις μέσα σε μια δεξαμενή, δεν θα δεις απολύτως τίποτα εκτός από το τσιμέντο που υπάρχει εκεί, όπως λέει και ο Ric O'Barry. Τα δελφίνια κοιμούνται μόνο με τον μισό τους εγκέφαλο. Όταν το ένα τους εγκεφαλικό ημισφαίριο ξεκουράζεται, το άλλο πρέπει να παραμείνει σε εγρήγορση γιατί αλλιώς θα πνιγούν. Γι' αυτό και τα δελφίνια δεν ονειρεύονται. Ένας ελέφαντας, ένα λιοντάρι ή οποιοδήποτε άλλο αιχμάλωτο ζώο της στεριάς, μπορεί τουλάχιστον να κοιμηθεί και να ονειρευτεί την ελευθερία του. Ένα αιχμάλωτο δελφίνι δεν μπορεί ούτε καν να ονειρευτεί, όπως λέει και ο διευθυντής του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας, Θοδωρής Τσιμπίδης. 

**https://www.animals24-7.org/2025/01/13/fly-five-dolphins-from-tanks-in-greece-to-tanks-in-florida-obarry-says-no/

***Μπορείτε να σχολιάσετε (μέχρι τις 20 Μαρτίου) εδώ:  https://www.regulations.gov/commenton/NOAA-NMFS-2024-0140-0001  

[https://www.regulations.gov/docket/NOAA-NMFS-2024-0140]

****Fb, kosmodromio, greenagenda, rosa, irafina,avgi

 

Καταχωρήθηκε

https://x.com/KPrimikiri/status/1886986646320472325

                                                                                                                                                                               v.                 V.        C.                                    

Το βίντεο που ακολουθεί είναι μια απάντηση στον ισχυρισμό πως καταφύγιο στους Λειψούς "δεν υπάρχει". Το ντοκιμαντέρ μικρού μήκους με θέμα το Καταφύγιο Θαλάσσιας Ζωής Αιγαίου έχει βραβευθεί ως "Best Heroic Act of Environmental Stewardship" (Καλύτερη Ηρωική Δράση για την Προστασία του Περιβάλλοντος), στο 4o World Whale Film Festival, στο Μάουι της Χαβάης. Έχει επίσης προβληθεί στο 14ο Φεστιβάλ Ελληνικών Ταινιών στο Los Angeles (2020), ως παραγωγή της "Clawed Hat Films", που δραστηριοποιείται με έδρα την Νότιο Αφρική. Ποιοι εμποδίζουν λοιπόν την ολοκλήρωση αυτής της θαυμάσιας πρωτοβουλίας και γιατί; 

https://m.youtube.com/watch?v=TTYRizckJrw

https://www.facebook.com/Archipelago.gr/videos/231598638786751/

https://www.facebook.com/story.php?story_fbid=1042457511258315&id=100064822265045