Κάπου υπάρχει ένα κουτάκι με μια ετικέτα που γράφει "κλίμα", και μέσα σ' αυτό οι πολιτικοί ρίχνουν προς συζήτηση το πρόβλημα της κλιματικής κρίσης. Υπάρχει κι' ένα άλλο κουτάκι που ονομάζεται "βιοποικιλότητα", όπου ρίχνουν προς συζήτηση το ζήτημα της εξαφάνισης των ειδών. Υπάρχουν κι' άλλα κουτάκια, όπως αυτό της ρύπανσης, της ερημοποίησης, της υπεραλίευσης και της υποβάθμισης των εδαφών. Όλα αυτά τα κουτάκια όμως περιέχουν επί μέρους προβλήματα μιας κρίσης την οποία εμείς χωρίσαμε σε τμήματα για να την κάνουμε περισσότερο κατανοητή. Όπως έλεγε ο Καντ, τα μέρη της πραγματικότητας που δημιουργεί ο ανθρώπινος εγκέφαλος για να εξηγήσει όσα τον περιβάλλουν, δεν είναι η πραγματικότητα καθεαυτή. Αυτά τα επί μέρους τμήματα λένε περισσότερα για τα κατασκευάσματα των δικών μας αντιλήψεων και λιγότερα για τον κόσμο. Η φύση δεν αναγνωρίζει τέτοιους διαχωρισμούς. Τα συστήματα της γης αλληλοεπηρεάζονται, έτσι που κάθε επίθεση σε ένα από αυτά επιδρά ταυτοχρόνως και σε όλα τα άλλα.
Δείτε τι έγινε με τις φάλαινες του Βόρειου Ατλαντικού. Μετά το τέλος της φαλαινοθηρίας, ο πληθυσμός τους ανάκαμψε λίγο, τώρα όμως αρχίζει και πάλι να μειώνεται: λιγότερα από 85 θηλυκά άτομα σε ηλικία αναπαραγωγής έχουν απομείνει. Τα άμεσα αίτια αυτής της μείωσης είναι κυρίως οι τραυματισμοί και οι θάνατοι, που προκαλούνται από την πρόσκρουση με πλοία και την παγίδευση σε αλιευτικά εργαλεία. Τα ζώα όμως έχουν γίνει πολύ πιο ευάλωτα σ' αυτές τις επιδράσεις επειδή χρειάστηκε να μετακινηθούν κατά μήκος της Βόρειας Αμερικής σε πολυσύχναστα νερά. Κι' αυτό γιατί η βασική πηγή τροφής τους, ένα μικρό καρκινοειδές που ονομάζεται Calanus finmarchicus, μετακινείται προς τα βόρεια με ταχύτητα οκτώ χιλιομέτρων το χρόνο, επειδή η θάλασσα θερμαίνεται. Ταυτόχρονα έχει αναπτυχθεί μια αλιευτική βιομηχανία που χρησιμοποιεί το Calanus για παρασκευή ενός διατροφικού συμπληρώματος (Calanus oil) που θεωρείται ότι είναι ευεργετικά για την υγεία μας. Καμία προσπάθεια δεν έγινε να εκτιμηθούν οι πιθανές επιπτώσεις που προκύπτουν από την αλίευση του Calanus. Ούτε και έχουμε ιδέα ποιος μπορεί να είναι ο αντίκτυπος της οξίνισης των ωκεανών που προκαλείται από την αύξηση των επιπέδων διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, σε αυτό και σε πολλά άλλα είδη που βρίσκονται σε κίνδυνο.
Ο ρυθμός θανάτων των φαλαινών αυξάνεται, ενώ ταυτόχρονα ο ρυθμός των γεννήσεων μειώνεται. Γιατί; Ίσως γιατί κάποιες από τις τοξικές ουσίες που συγκεντρώνονται στο σώμα αυτών των ζώων μπορεί να μειώνουν την γονιμότητα. Ή γιατί η ηχητική ρύπανση των ωκεανών, που προκαλείται από τις μηχανές των πλοίων και τα σόναρ για τις έρευνες υδρογονανθράκων και φυσικού αερίου, μπορεί να έχει στρεσσική επίδραση στις φάλαινες και να διαταράσσει την επικοινωνία τους. Πού θα έπρεπε να αποδώσουμε λοιπόν την μείωση του πληθυσμού των φαλαινών; Στα πλοία, στην αλιεία, στην κλιματική κρίση, στην οξίνιση των ωκεανών, στην χημική ή στην ηχητική ρύπανση των θαλασσών; Στην πραγματικότητα, φταίνε όλα αυτά μαζί, και όλα αυτά μαζί συντελούν σε μια γενικότερη κρίση που οφείλεται στην ανθρώπινη δραστηριότητα.
Δείτε επίσης τις πεταλούδες της Βρετανίας. Ξέρουμε ότι τα εντομοκτόνα τις σκοτώνουν. Ο αντίκτυπος όμως αυτών των τοξικών ουσιών στις πεταλούδες έχει μελετηθεί μόνον μεμονωμένα. Έρευνες στις μέλισσες έχουν αποδείξει ότι, όταν τα εντομοκτόνα συνδιάζονται, δρουν συνεργειακά. Η ζημιά που προκαλεί το κάθε ένα από αυτά δεν προστίθεται αλλά πολλαπλασιάζεται. Και όταν τα εντομοκτόνα συνδιάζονται με μυκητοκτόνα και ζιζανιοκτόνα, τα αποτελέσματά τους πολλαπλασιάζονται και πάλι. Ταυτοχρόνως, εξ αιτίας των λιπασμάτων και της καταστροφής των οικοτόπων, οι κάμπιες χάνουν την τροφή τους. Επίσης, η κλιματική αλλαγή έχει πλήξει τον αναπαραγωγικό τους κύκλο, καθώς έχει αποσυγχρονίσει την ανθοφορία από την οποία εξαρτώνται τα ενήλικα έντομα. Τώρα ανακαλύπτουμε ότι και ο τεχνητός φωτισμός έχει καταστροφικές συνέπειες στην αναπαραγωγική διαδικασία των πεταλούδων. Οι λαμπτήρες LED μπορεί να είναι πιο οικονομικοί, όμως το χρωματικό τους φάσμα είναι καταστροφικό για τα έντομα. Η φωτορύπανση διαδίδεται γρήγορα ακόμα και σε προστατευμένες περιοχές, προσβάλλοντας τα ζώα παντού. Οι συνδιασμένες επιπτώσεις προσβάλλουν ολόκληρα οικοσυστήματα.
Εκεί που οι κοραλλιογενείς ύφαλοι έχουν αποδυναμωθεί από την αλιευτική βιομηχανία, την ρύπανση και την λεύκανση που προέρχεται από την υπερθέρμανση, έχουν μικρότερη αντοχή στα ακραία κλιματικά φαινόμενα όπως οι κυκλώνες, οι οποίοι με τη σειρά τους έχουν ενταθεί εξ αιτίας των εκπομπών αερίων από τα ορυκτά καύσιμα. Εκεί που τα τροπικά δάση έχουν κατακερματιστεί από την υλοτομία και την βοοτροφία, με τα δέντρα να έχουν προσβληθεί από εισαγόμενες ασθένειες, γίνονται πιο ευάλωττα στην ξηρασία και τις πυρκαγιές που οφείλονται στην κλιματική κρίση. Αυτό που θα δούμε αν σταματήσουμε να αντιμετωπίζουμε τα πράγματα αποσπασματικά, είναι μια ολοκληρωτική και αδιάκοπη επίθεση στον έμβιο κόσμο, από την οποία δεν γλυτώνει σχεδόν τίποτα. Μια πρόσφατη επιστημονική έρευνα εκτιμά πως μόνον το 3% της επιφάνειας της γης θα μπορούσε πλέον να θεωρηθεί "άθικτο" από οικολογική άποψη. Και όλα αυτά έχουν μια κοινή αιτία: την αμείωτη οικονομική δραστηριότητα.
Σχεδόν η κάθε μας δραστηριότητα γίνεται με υπερβολική ένταση, και τα ζωντανά οικοσυστήματα δεν μπορούν να το αντέξουν αυτό. Η αδυναμία μας να δούμε τα πράγματα συνολικά οδηγεί στην αποτυχία μας να αντιμετωπίσουμε την κρίση συστηματικά και αποτελεσματικά. Όταν αντιμετωπίζουμε την κρίση αποσπασματικά, εκεί που λύνουμε ένα πρόβλημα επιδεινώνουμε ένα άλλο. Αν, για παράδειγμα, αποφασίζαμε να κατασκευάσουμε μια αποτελεσματική μηχανή που θα μπορούσε μειώσει την συγκέντρωση του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα, αυτό θα απαιτούσε ένα τεράστιο νέο κύμα εξόρυξης και επεξεργασίας χάλυβα και σκυροδέρματος. Μια τέτοια κατασκευή θα κατέστρεφε εκατοντάδες πολύτιμα ενδιαιτήματα. Και θα ήταν κάτι αβάσταχτο για τα ποτάμια από τα οποία θα παίρναμε την άμμο, τη στιγμή που τα ποτάμια πλήττονται ήδη από την ξηρασία, την ελάττωση του χιονιού στα βουνά, τις απαιτήσεις μας για κατανάλωση νερού, και την ρύπανση από την κτηνοτροφία και τα βιομηχανικά λύματα. Η βυθοκόρηση για την εξαγωγή άμμου θα ήταν για τα ποτάμια το τελικό και μοιραίο χτύπημα.
Δείτε τα υλικά που απαιτούνται για την ηλεκτρονική επανάσταση που υποτίθεται ότι θα μας σώσει από την κλιματική κατάρρευση και καταστροφή. Η εξόρυξη και η επεξεργασία των πρώτων υλών που χρειάζονται για να κατασκευαστούν μαγνήτες και μπαταρίες, αφήνει απόβλητα και επιδεινώνει την ρύπανση των βιοτόπων. Τώρα, όπως δείχνει ένα τρομακτικό άρθρο του Jonathan Watts που δημοσιεύτηκε στον Guardian αυτήν την εβδομάδα, οι εταιρείες χρησιμοποιούν την κλιματική κρίση σαν δικαιολογία για να εξαγάγουν μέταλλα από τα βάθη των ωκεανών, χωρίς να έχουν ιδέα για τις συνέπειες που θα μπορούσε να επιφέρει κάτι τέτοιο...
Παντού, οι κυβερνήσεις επιδιώκουν να ενισχύσουν την οικονομία και μιλούν για "απελευθέρωση δυνατοτήτων"... Ο Boris Johnson υποστηρίζει ότι η παγκόσμια ανάκαμψη από την πανδημία πρέπει να βασιστεί στην πράσινη ανάπτυξη. Όμως τέτοιο πράγμα, πράσινη ανάπτυξη, δεν υπάρχει. Η ανάπτυξη και το πράσινο είναι δύο πράγματα που δεν συμβιβάζονται. Δεν έχουμε καμία ελπίδα να βγούμε από αυτήν την πολυπαραγοντική κρίση εάν δεν μειώσουμε δραματικά την οικονομική δραστηριότητα. Ο πλούτος πρέπει να αναδιανεμηθεί - ο σημερινός κόσμος δεν μπορεί πλέον να επιβαρύνεται από τους πλούσιους - πρέπει όμως επίσης και να μειωθεί. Αν θέλουμε να διατηρήσουμε τα συστήματα που υποστηρίζουν την ζωή, πρέπει να μειώσουμε την παραγωγή και την κατανάλωση σε όλες μας τις δραστηριότητες. Η αντίληψη που βλέπει την πράσινη ανάπτυξη σαν το επίκεντρο μιας νέας περιβαλλοντικής ηθικής είναι μια ανόσια βλασφημία.
Πηγή: ‘Green growth’ doesn’t exist – less of everything is the only way to avert catastrophe / George Monbiot, Wed 29 Sep 2021
Απόδοση στα Ελληνικά, Filikaki
Twitter: George Monbiot, Me
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου