«Και εξ όλων των καρπών ο μόνος, όστις δεν χρήζει ούτε καιρού ούτε ώρας δια να ωριμάσει είναι ο σατανικός έρως.» Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, "Οι έμποροι των Εθνών"
Ίσως δεν είναι ευρύτερα γνωστό ότι ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, ο κοσμοκαλόγερος της ελληνικής πεζογραφίας, που γεννήθηκε και πέθανε στη Σκιάθο (1851 - 1911), δεν ήταν απλώς ένας ηθογράφος, ούτε ένας φτωχός άγιος, αλλά ένας άνθρωπος που κυβερνά μεγάλα πάθη και καταφεύγει στο γράψιμο για να τα ξορκίσει.
Όχι ιδιαίτερα κατανοητός ούτε ευπρόσδεκτος από τους περισσότερους διανοούμενους της εποχής του, ο Παπαδιαμάντης δεν ευτύχησε, κατά την διάρκεια της ζωής του, να δει τυπωμένο σε βιβλίο ούτε ένα δικό του έργο. Αν και μετά τον θάνατό του εγκωμιάστηκε σχεδόν από όλους, οι υπέρμαχοι της ελληνορθόδοξης παράδοσης τον είδαν σαν έναν λογοτέχνη αφιερωμένο στον θεό και ελάχιστοι αναζήτησαν το ερωτικό στοιχείο μέσα στα έργα του. Το 2010, ο ποιητής Χριστόφορος Λιοντάκης συνέλεξε και ανθολόγησε σε έναν τόμο τα καλύτερα ερωτικά του διηγήματα, αναδεικνύοντας ένα ανεξερεύνητο ερωτικό σύμπαν που διαπνέεται από την ποίηση του ανεκπλήρωτου και την υπερβατική ωριμότητα της ερωτικής στέρησης. Πειθαρχώντας στα "πρέπει" της εποχής και της ακεραιότητας του χαρακτήρα του, ο Παπαδιαμάντης γίνεται συγκινητικά ερωτικός και ταυτόχρονα ασκητικός, χωρίς ίχνος στενόψυχης θρησκοληπτικής τυπολατρείας. Στοργικός αφηγητής της ζωής των ταπεινών και καταφρονεμένων αλλά και υμνητής της φύσης, καταδύεται βαθιά στις ψυχές των ανθρώπων, ενώ παράλληλα αναφέρεται στο φυσικό περιβάλλον της Σκιάθου, με περιγραφές από θάλασσες, χαράδρες, ρεματιές, υψώματα και τις ιδιαιτερότητες της βλάστησης.
Βαθύτατα ποιητικός μέσα στον πεζό λόγο, μοναχικός και κλεισμένος στον εσωτερικό του κόσμο, ζητά πνευματική ανακούφιση ζωγραφίζοντας αναμνήσεις και ζωντανεύοντας θρύλους. Το περιεχόμενο της πεζογραφίας του περικλείεται μέσα σε μια δική του φράση: "Το έπ' έμοι, ενόσω ζω, και αναπνέω καί σωφρονώ, δεν θα παύσω να υμνώ μετά λατρείας τον Χριστόν μου, να περιγράφω μετ' έρωτος την φύσιν, καί να ζωγραφώ μετά στοργής τα γνήσια ελληνικά ήθη". Κατάνυξη, θάλασσα και αγώνας για επιβίωση, μαζί με τα πάθη που αγωνιζόταν να κρατήσει σε ισορροπία, ήταν όλη του η ζωή.
Η φτωχική και βασανισμένη του πορεία, η εντατική εργασία, το ξενύχτι και προπάντων το ποτό και το τσιγάρο που τού έγιναν πάθος, κατέστρεψαν την υγεία του και τον έφεραν πρόωρα στο θάνατο. Ο Παπαδιαμάντης είναι ένας συγγραφέας που εξυψώνει την ερωτική διάθεση στο δικό του σύμπαν, εκεί όπου η εγκαρτέρηση ανταμώνει και σμίγει αρμονικά με τη θλίψη. Όσα ερωτικά διηγήματα του Παπαδιαμάντη συμπεριλαμβάνονται στην Ανθολογία του Χριστόφορου Λιοντάκη, που κυκλοφορεί με τον τίτλο "Ερωτικός Παπαδιαμάντης", από τις Εκδόσεις Πατάκη, (κάποια από τα οποία βγήκαν στο φως της δημοσιότητας μετά τον θάνατό του) έψαξα και τα βρήκα στον ιστόχωρο papadiamantis.org, και τα παραθέτω κατά χρονολογική σειρά δημοσίευσης:
- Θέρος - Έρος, 1891
- Η Βλαχοπούλα, 1892
- Ο Καλόγερος, 1892
- Ολόγυρα στη λίμνη, 1892
- Η Νοσταλγός, 1894
- Ωχ! Βασανάκια, 1894
- Ο Έρωτας στα Χιόνια, 1895
- Χωρίς Στεφάνι, 1896 [ηχητικό]
- Έρως Ήρως, 1897
- Για την Περηφάνια, 1899
- Αμαρτίας Φάντασμα, 1900
- Απόλαυσις στη Γειτονιά, 1900
- Ο Γείτονας με το Λαγούτο, 1900
- Οι Μάγισσες, 1900
- Όνειρο στο Κύμα, 1900
- Η Φαρμακολύτρια, 1900
- Τρελλή Βραδυά, 1901
- Υπό την Βασιλικήν Δρυν [catisart.gr], 1901, Περιοδικό Παναθήναια [ηχητικό1, 2]
- Οι κουκλοπαντρειές, 1903
- Άνθος του Γιαλού, 1906
- Έρμη στα Ξένα, 1906
- Το Τυφλό Σοκάκι, 1906
- Το Καμίνι, 1907
- Τα Ρόδινα Ακρογιάλια, 1908
- Αγάπη στον Κρεμνό, 1913
- Ο Γάμος του Καραχμέτη, 1914
- Το Ιδιόκτητο, 1925
- Φλώρα ή Λάβρα, 1925
Επιλεκτικές αναφορές
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου