Γεώργιος Τσιάκαλος: Βαρβαρότητα σημαίνει να μην ενδιαφέρεσαι αν ο "Άλλος" πονάει

google.gr

Στο θέμα της επικείμενης "έξωσης" χιλιάδων προσφύγων και μεταναστών που φιλοξενούνται σε δομές και σπίτια στις 30 Μαΐου, με αφορμή τη λήξη του προγράμματος ΕΣΤΙΑ, αναφέρθηκε ο ομότιμος καθηγητής της Παιδαγωγικής  Σχολής του ΑΠΘ Γιώργος Τσιάκαλος, σε συνέντευξή του στον 102fm της ΕΡΤ3. "Είναι αδιανόητο να δούμε γυναίκες με μωρά στο δρόμο. Θα το δεχτούμε αυτό ως κοινωνία; Αυτό εθίζει την κοινωνία να βλέπει πόνο και αδικία και να μην κάνει απολύτως τίποτε και ο εθισμός αυτός οδηγεί τις κοινωνίες ανθρώπων να γίνονται κοινωνίες βάρβαρες" τονίζει. Ακούστε την εκπομπή εδώ: https://webradio.ert.gr/102fm/28me2020-giorgos-tsiakalos

Τζωρτζ Μόνμπιοτ: Το να λες την αλήθεια δεν είναι πάντα αρκετό

Ταινία μικρού μήκους για την δράση και τις ιδέες του Βρετανού δημοσιογράφου, συγγραφέα και περιβαλλοντικού ακτιβιστή Τζώρτζ Μόνμπιοτ (George Monbiot)*

Monbiot: Arresting the Truth

A We Animals Media Short Film by Alex Lockwood

https://youtu.be/IZa4ukPcSoI

(via We Animals Media)

Όταν ήμουν νέος, πίστευα πως το μόνο που χρειαζόταν ήταν να λες την αλήθεια, και ότι η αλήθεια είχε δύναμη από μόνη της, και πως αν κατάφερνες να διαδόσεις μια πληροφορία, αν κατάφερνες να δώσεις στους ανθρώπους να καταλάβουν αυτό που συμβαίνει, και αυτό το έκανες καλά και είχες πρόσβαση σε αρκετούς, τότε αυτομάτως τα πράγματα θα μπορούσαν ν' αλλάξουν. Ότι τότε, οι άνθρωποι θα μπορούσαν να πεισθούν, και οι κυβερνήσεις θα μπορούσαν να δουν τα λάθη τους και να τα διορθώσουν. Εκείνο που δεν καταλάβαινα, όταν ήμουν νέος, ήταν η δύναμη της εξουσίας. Δεν καταλάβαινα ότι, αν δεν αλλάξει η εξουσία, τίποτα δεν αλλάζει. Και αυτό που έμαθα, μεγαλώνοντας, είναι ότι ο καθένας μόνος του αποτελεί μόνον ένα μικρό κομματάκι ενός μεγαλύτερου παζλ. Και ότι ο καθένας μόνος του δεν μπορεί να φτάσει πουθενά. Μόνος σου δεν μπορείς να καταφέρεις τίποτα αλλά, αν ενώσεις την φωνή σου με την φωνή χιλιάδων ή ακόμα και δεκάδων χιλιάδων άλλων ανθρώπων, τότε ίσως μπορείς να καταφέρεις τα πάντα. 

Είμαι περιβαλλοντικός ακτιβιστής, δημοσιογράφος. Και ενώ, στην αρχή, τα ενδιαφέροντά μου ήταν σχετικά με την φυσική ιστορία και τις διάφορες μορφές ζωής, αργότερα κατάλαβα πως όλα συνδέονται μεταξύ τους και έτσι άρχισα να ενδιαφέρομαι για την πολιτική, την οικονομία, τα κοινωνικά θέματα, για όλα. Από πολύ μικρό παιδί είχα νοιώσει πως αυτός ο κόσμος που αγαπούσα τόσο πολύ βρισκόταν κάτω από σοβαρή απειλή. Θυμάμαι μια γέρικη κερασιά όπου φώλιαζαν μερικοί δρυοκολάπτες, και γω πήγαινα κάθε μέρα για να τους βλέπω, όμως μια μέρα γύρισα και είδα έναν άνθρωπο με ένα αλυσοπρίονο που ήταν έτοιμος να κόψει το δέντρο. Αγκάλιασα σφιχτά το δέντρο και τού είπα, καλά δεν μπορείς να βρεις ξύλα για την φωτιά σου από κάπου αλλού; Ένοιωσα σαν να παραβίαζα κάποιον κανόνα. Όμως, δυστυχώς, ύστερα από λίγες ώρες κατάλαβα πως έπρεπε να γυρίσω στο σπίτι για φαγητό γιατί είχα αργήσει, παραβιάζοντας έτσι άλλον έναν κανόνα, και του είπα, "Πρέπει να φύγω. Μην κόψεις το δέντρο". Όταν επέστρεψα, το δέντρο ήταν κομμένο και έμαθα σπουδαία πράγματα από την ιστορία αυτή. Μην φεύγεις, μην τα παρατάς, και μην πιστεύεις τους ανθρώπους όταν σού λένε ότι δεν θα καταστρέψουν κάποιο ζωντανό πλάσμα. Πάνε χρόνια τώρα που κάποιους σαν και μας τους λένε τρελούς. Όταν ήμασταν λίγοι, μερικές χιλιάδες, αυτό πονούσε, αλλά τώρα που είμαστε εκατομμύρια δεν πονάει πια και τον δεχόμαστε αυτόν τον τίτλο. Ναι, είμαστε τρελοί. Είμαστε τρελοί για δέσιμο αλλά δεν πειράζει. 

Θυμάμαι να μού λένε συχνά ότι κινδυνολογώ, όμως είμαστε ήδη μάρτυρες πραγμάτων που σ' όλη μου την ζωή φοβόμουν ότι θα έβλεπαν τα εγγόνια ή τα δισέγγονά μου, όπως η μαζική εξαφάνιση ειδών και ολόκληρων οικοσυστημάτων. Δεν είναι υπερβολή να πει κανείς ότι βρισκόμαστε σε μια πλανητικών διαστάσεων κατάσταση εκτάκτου ανάγκης. Βιώνουμε την πιο προβληματική συγκυρία που έχει αντιμετωπίσει μέχρι σήμερα η ανθρωπότητα.  Καταστρέφουμε κυριολεκτικά όλα τα υποστηρικτικά συστήματα της ζωής μας, και χωρίς αυτά δεν μπορούμε να επιβιώσουμε. Όλα όσα κατέχουμε, όλα όσα έχουμε δημιουργήσει, εξαρτώνται από αυτά. Ολόκληρη η ανθρώπινη οικονομία εξαρτάται από τα υποστηρικτικά συστήματα της Γης, όμως εμείς εξακολουθούμε να υπονομεύουμε την βιωσιμότητα αυτών των συστημάτων, καταστρέφοντας έτσι τον εαυτό μας μαζί με όλες τις άλλες θαυμαστές μορφές ζωής με τις οποίες μοιραζόμαστε τον πλανήτη. Καταναλώνουμε τον ίδιο τον εαυτό μας. Ο πλανήτης πεθαίνει εξ αιτίας της κατανάλωσης, μέσα σ' ένα σύστημα που δεν έχει σταματημό, ένα σύστημα που οφείλουμε να αλλάξουμε. Αναμφίβολα μπορούμε να οριοθετήσουμε τις επιπτώσεις κάποιων δραστηριοτήτων μας, όπως για παράδειγμα των μετακινήσεων και του τρόπου της διατροφής μας. Αυτά είναι μερικά πολύ σημαντικά πράγματα που μπορούμε και πρέπει να κάνουμε, δεν είναι όμως αρκετά. Το σύστημα χρειάζεται ριζική δομική αλλαγή. 

Αν απαιτήσουμε την αλλαγή μαζικά, αν την απαιτήσουμε στα πλαίσια μιας εξέγερσης, αν την απαιτήσουμε χωρίς να κάνουμε πίσω, αυτό που σήμερα φαίνεται πολιτικά αδύνατο, αύριο θα γίνει πολιτικά αναπόφευκτο... Αποτυχία της πολιτικής, στην ουσία σημαίνει αποτυχία της φαντασίας, και ο δικός μου ο ρόλος σ' αυτήν την ζωή είναι να κινητοποιώ την φαντασία, να λέω ότι πρέπει να χρησιμοποιήσουμε τις νοητικές μας ικανότητες για να δούμε τον εαυτό μας από απόσταση και, έχοντας δει τον εαυτό μας από απόσταση, να βρούμε έναν διαφορετικό τρόπο ύπαρξης, έναν διαφορετικό τρόπο ζωής. 

Μερικές φορές αναρωτιέμαι τι είναι αυτό που κάνω. Βρίσκομαι εδώ, καθισμένος στην καρέκλα μου και ερευνώ και γράφω, την στιγμή που θα έπρεπε να είμαι στην πρώτη γραμμή. Άλλες φορές όμως λέω ότι αυτή είναι η πρώτη γραμμή ή ένα μέρος της. Ο καθένας από μας έχει αναλάβει το δικό του ρόλο, και γω ψάχνω να βρω τι μπορώ να κάνω καλά. Όχι, δεν θα μπορούσα να γίνω καλός ηγέτης. Και δεν είμαι καθόλου οργανωτικός. Είμαι όμως καλός στην έρευνα. Μπορώ να συνδέω τα πράγματα και να συνοψίζω, κάνοντας τα κατανοητά. Μπορώ να γράφω. Είμαι καλός στο γράψιμο. Είμαι επίσης καλός ομιλητής. Αυτά είναι σχεδόν τα μόνα πράγματα που μπορώ να κάνω καλά, και σ' αυτά προσπαθώ να συνεισφέρω. 

Τα περισσότερα δάση αποψιλώνονται για χάρη της κτηνοτροφίας, γιατί οι κτηνοτροφικές επιχειρήσεις χρειάζονται τεράστιες εκτάσεις γης, προκειμένου να μετατρέψουν τις ζωοτροφές σε κτηνοτροφικά προϊόντα. Η γενιά μου τα έχει κάνει θάλασσα, και ενώ οι άνθρωποι της ηλικίας μου έχουν χάσει την υπευθυνότητά τους περισσότερο από ο,τιδήποτε άλλο, τα νέα παιδιά περνούν μπροστά με μια υπευθυνότητα άνευ προηγουμένου. Είτε το θέλουμε είτε όχι, έχουμε γίνει καταστροφείς, μέσα σ' ένα σύστημα που πρέπει ν' αλλάξει και πρέπει ν' αλλάξουμε και μεις μαζί του. Και ο καθένας από μας δεν μπορεί να αλλάξει την πορεία του ατομικά, έξω το σύστημα και κόντρα στο ρεύμα, αυτό είναι κάτι που μόνον συλλογικά μπορούμε να καταφέρουμε. Να ενώσουμε τις δυνάμεις μας για την προστασία της Γης, την ανθρώπινης ζωής και των εκατομμυρίων άλλων μορφών ζωής με τις οποίες μοιραζόμαστε αυτόν τον θαυμαστό κόσμο.

Έχω συναντήσει ανθρώπους που πρώτα αρνούνται την ύπαρξη της κλιματικής αλλαγής και ύστερα περνούν στην απελπισία. Πρώτα λένε ότι η κλιματική αλλαγή δεν είναι κάτι που συμβαίνει, άρα δεν χρειάζεται να κάνουμε τίποτα, και ύστερα λένε ότι το πρόβλημα υπάρχει αλλά δεν μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε γιατί είναι πλέον πολύ αργά. Όμως, ανάμεσα σε αυτά τα δύο άκρα, υπάρχει και η θέση που λέει ότι ναι, το πρόβλημα υπάρχει στ' αλήθεια και πρέπει να το αντιμετωπίσουμε. Η απελπισία είναι μια μορφή άρνησης, ένας τρόπος για να αποφύγουμε τις ευθύνες μας. Η απελπισία παρεμποδίζει την δράση, γι' αυτό θα πρέπει να την αποφύγουμε με κάθε τρόπο, όσο δικαιολογημένη κι' αν φαίνεται, γιατί τελικά αυτοδικαιώνεται και εκπληρώνει τον εαυτό της, αυτοπραγματώνεται. Αν ενδώσουμε στην απελπισία, τότε τα χειρότερα θα συμβούν, αλλά αν πιστέψουμε στις δυνάμεις μας και επιτρέψουμε στον εαυτό μας να αναλάβει τις ευθύνες του, τότε μπορούμε όλο αυτό να το αντιστρέψουμε. Να φέρουμε πίσω τον κόσμο των θαυμάτων. Αυτόν τον υπέροχο και όμορφο κόσμο που θα θέλαμε να κληρονομήσουν τα παιδιά μας. 

Ενθουσιάζομαι πολύ κι' άλλο τόσο τρομάζω, κι' αυτά τα δυό είναι αδιαχώριστα γιατί κάθε μέρα βλέπω και ακούω τρομερά πράγματα, βλέπω όμως και ακούω και κάποια άλλα θαυμάσια. Κάθε μέρα συμβαίνουν τρομερά πράγματα στα οποία κάποιοι επιλέγουν να συμμετέχουν. Συμβαίνουν όμως και πράγματα θαυμάσια, και γω θα ήθελα, μέχρι το τέλος της ζωής μου, να είμαι συμμέτοχος αυτής της δεύτερης επιλογής.  

When I was a young man I believed that all you needed to do was to tell the truth and that it spoke for itself and if your delivered the information, if you brought back the story and told people what was happening and told it well enough, and reached enough people, then things would automatically change. People would see sense. Governments would realize that they'd made a big mistake, and then would have to change. I just didn't understand power. I didn't understand that nothing changes without a power shift, and one thing I've learned as I've become older is that you can only ever be one small part of the jigsaw. However effectively you might do your small part, you have to be part of that wider movement of people. Otherwise, you'll just get nowhere at all. So it's been quite a sort of humbling experience, really, to realize that, by yourself, you can't do anything, but in conjunction with thousands or ten of thousands of people, perhaps you can do everything. 

I'm environmental campaigner, journalist. While I started with natural history and the living world, I've realized that everything is connected to everything else, so I take an interest in politics, economics, social issues, just about everything. Even in early childhood, I became aware that this world I loved so much was being gravely threatened. There was an ancient cherry tree where some green woodpeckers were nesting, and I used to go down every day to watch these woodpeckers, but one day, I turned up, and there was a guy with a chainsaw about to cut the tree down. I clung onto the tree, and told him, well, why can't you take some firewood from somewhere else? We had a standoff. I felt I was transgressing a rule of some kind. But unfortunately, I felt I was transgressing another rule because, after another couple of hours, I realized that I was gonna be late for lunch, and I said to him, "Don't cut the tree down. I'm going to lunch". Course, when I came back, he'd cut it down, which taught me some important lessons. Don't go home for lunch. But also, you just have to stick with it, and you can't take people's word that they're not going to trash the living world. Now, for decades, they called people like us mad, and when we're only a few of us, numbering in the thousands, it hurt, yeah, it hurt, but now that there are millions of us, it doesn't hurt anymore. We own the label. Yes, we are mad. We're mad as hell, and we're not gonna take it anymore. 

I remember so often being told I was a scaremonger and an alarmist, but it turns out that the science we were working from, if anything was understating the speed and scale of what started to happen. We're already witnessing things in my lifetime that I feared my grandchildren or great-grandchildren would see, a mass disappearance of species, the vanishing of ecosystems. It's no exaggeration to say that we face a planetary emergency. This is the greatest predicament humanity has ever faced. We are literally destroying our life support systems. We cannot survive without Earth systems. Everything that we have, everything that we have built is subsidiary to them. The whole human economy is just a subsidiary of the Earth's systems, and yet we are destroying the habitability and the perpetuating nature of those systems, which means we are clearly destroying ourselves as well as all the other magnificent lifeforms with which we share this planet. We consume ourselves. The planet is dying of consumption, and there are no internal brakes within that system, so we have to change the system. We can definitely limit our own impacts, and stop flying, switch to a plant-based diet, for instance. These are very important things we can do and should do, but that's not enough. We need systemic structural change.

When we demand it in great enough numbers, when we demand it in the spirit of rebellion, when we demand it without backing down, what is politically impossible today becomes politically inevitable tomorrow. The police are taking the gazebos on the other side, so we need some help over there to stop them doing so. Political failure is, at a heart, a failure of imagination, and my role in life is to stimulate the imagination, is to say we should apply our imaginative faculties to see ourselves from a distance, and then having seen ourselves from a distance, to see a different way that we could be, to find a different way of living. 

Sometimes, I ask myself what I'm doing. Here I am, sitting on my chair, and researching and writing when I should be on the front line all the time, but at other times, I say to myself, actually, in some respects, this is the front line, or it's part of the front line. We've all got these different roles to play, and I look at what I'm good at, and I say am I good at leading people? No, I'm terrible at that. Am I good at organization? No, I'm absolutely diabolical at organization. So what can I do? I'm good at research. I'm good at making sense of that, and condensing it into things that make sense to other people. I can write. I'm good at writing. I'm good at speaking. Those are just about the only things I'm good at, but you gotta play to your strengths, and so, if those are the things I'm good at, those are the things I can contribute.

Most of the world's forests are being cut down because cattle farms, number one, but also other crops, other animal farming, mostly for animal farming because animals need an awful lot of land to produce food for humans. My generation has completely screwed things up, and just as people of my age are shedding responsibility like nothing before, young people are stepping up, and showing responsibility to an unprecedented level. It's as if the adults have become the children, and the children have become the adults... We find ourselves as destroyers even though we don't want to be, so it is a system that needs to change, and we need to change with it, but we can't change our way out of it individually. We can only do that collectively... We are here united in our aims to protect life on Earth, to protect human life, and to protect the millions of other extraordinary species that share our world of wonders...

There are some things which people like me are able to do, many things that we're able to do because of this grossly unequal society, that not everyone is able to do, so the question I must ask myself is, do I not do them because I'm privileged, or do I use that privilege to strike a blow against the system that put me where I am? I've seen a lot of people switch from climate denial to climate despair, saying it's not happening, so we don't have to do anything to saying it is happening but it's too late, so there's nothing we can do, and at no point between those two poles have they said it's happening, it's real, and therefore we must act, and I see that form of despair as being the flip side of denial. It's another way of avoiding moral responsibility. And despair does not help us to act. It inhibits our action, so we must use every mental trick not to fall into despair, however realistic despair might appear. I makes itself realistic. It is self-fulfilling. If we succumb to despair, then the worst will happen, but if we allow ourselves to maintain our morale and our sense that we can act, that we are powerful beings, then we will turn it round. We will stop the worst from happening. A lot bad things will still happen, but the worst will not happen. Let the trees come back. Let the birds come back. Let the insects come back. Let the great beasts come back. Let the fish come back. Let the sharks come back. And the turtles and the dolphins and the whales. Let's bring back our world of wonders. Let's make this the rich and wonderful and beautiful world that we want our children to inherit.

There's a lot of excitement as well as a sense of dread. Both of them are mixed up in my mind together. I can't separate them out because I see and hear dreadful things, and I see and hear exciting things, and often all on the same day... Could go either way, it really could. It could go towards something unimaginably horrible like we never experienced before, or something wonderfully different to what we've got today that we'll wonder why we didn't have it before, and I will until my dying day, be part of that struggle to have the second option and not the first. 
 

 Απόδοση στα ελληνικά, Filikaki

Σχετικός σύνδεσμος: Υπερασπιστές της ζωής οι εξτρεμιστές της αγάπης 


*https://www.monbiot.com -- About George Monbiot -- theguardian/georgemonbiot 

Από την πανδημία του ιού στην πανδημία της μοναξιάς

Επεξεργασμένο απόσπασμα από άρθρο του Αντώνη Ανδρουλιδάκη στον Δρόμο της Αριστεράς

Photo courtesy Emilio Morenatti

Το άρθρο αυτό δεν επιχειρεί να "πουλήσει" μια κάποια βεβαιότητα, σε καιρούς μέγιστης ανθρώπινης ανασφάλειας, όπως κάνουν οι διάφορες θεωρίες συνομωσίας. Ούτε επιχειρεί να αμφισβητήσει τα συμπεράσματα των ειδικών επιδημιολόγων, προτρέποντας σε ανυπακοή στις υποδείξεις και τις οδηγίες. Όμως είναι γεγονός ότι η απομόνωση και η αυξημένη δυσπιστία που φορτίζει τις διαπροσωπικές μας σχέσεις προϋπήρχαν. Και αυτό που συμβαίνει τώρα είναι ότι η πανδημία έρχεται όχι μόνον να επιτρέψει αλλά να επιβάλλει την αποστασιοποίηση και την μοναξιά. Τα περιοριστικά μέτρα έφεραν αρχικά κάποια ανακούφιση με την απενοχοποίηση και την φυσιολογικοποίηση της κατάστασης γιατί, χάρη σ' αυτά, το πρόβλημα βγήκε έξω από το πεδίο της προσωπικής μας ευθύνης και έλαβε μαζικά χαρακτηριστικά: τώρα πια όλοι νοιώθουν μοναξιά. Φαντάσου να διψάς για χρόνια, να νιώθεις πολύ ενοχικά γι’ αυτό αλλά να έχεις παγιδευτεί στη δίψα σου, και μια ωραία μέρα να σου λένε "από εδώ και πέρα είναι υποχρεωτικό να διψάς" και επίσης "θα διψάμε όλοι μας"... 

Μοναξιά είναι η απόσταση ανάμεσα στο επιθυμητό και στο πραγματικό επίπεδο σύνδεσης που βιώνει κάποιος. Η μοναξιά, που τώρα έγινε "νόμιμη" και φυσιολογική συνθήκη επιβίωσης, υπήρχε από χρόνια. Ίσως γιατί, εδώ και χρόνια, η αποδοχή και η αγάπη έχει συνδεθεί με την επίδοση. Η μητέρα έλεγε πάντα "θα σ’ αγαπώ άμα είσαι καλό παιδί", ο πατέρας έλεγε πάντα "θα σ' αγαπάω άμα είσαι μάτσο άντρας", η/ο σύντροφος σε αποδέχεται μόνο αν έχεις διαφόρων ειδών επιδόσεις, ο εργοδότης σε αποδέχεται μόνον αν είσαι αποδοτικός, και το κόμμα μετράει μόνον εκλογικά ποσοστά... Η επίδοση ήταν πάντα το προαπαιτούμενο, όχι μόνον της αποδοχής ή/και της αγάπης αλλά και της ίδιας της ύπαρξης. Η εναγώνια αναμέτρηση του Εαυτού με τον πρωταθλητισμό της επίδοσης οδήγησε τον ανθρώπινο ψυχισμό σε μια άνευ προηγουμένου αυτο-εκμετάλλευση, μέχρι το τελικό burn-out. Έτσι, η άνευ όρων αγάπη και αποδοχή έγινε με τον καιρό "μια ιστορία που δεν συμφέρει", και το ατομικό συμφέρον έγινε το μόνο κίνητρο. Παράλληλα ερχόταν πάντα και η απαίτηση να απαλλαγούν οι άνθρωποι από τα όποια "αρνητικά" συναισθήματα, να μην εμφανίζουν τα αληθινά τους συναισθήματα αν δεν ήταν ευχάριστα, και να μην πενθούν για τις απώλειες τους. Και, αν δεν μπορούν, να απομονωθούν και να αφήσουν τους Άλλους να ζήσουν τη χαρά τους. 

Εδώ και χρόνια, είχαμε κρύψει τον αληθινό εαυτό μας κάτω από τόνους καταναγκαστικής θετικότητας. Ώσπου μια μέρα ήρθε ο Φόβος, ο νέος κινητήρας των πάντων. Κι εκεί οι άνθρωποι χρειάστηκαν και πάλι τις σχέσεις, τον έρωτα, την αγάπη, την αποδοχή. Γιατί το ξέρουμε ήδη καλά από την πρώϊμη σχέση με την μάνα μας, ότι μόνο έτσι νικιέται ο Φόβος. Αλλά - τι τραγικό - τώρα ο Φόβος προέρχονταν από την ίδια τη σχέση, από το άγγιγμα, από την κοινωνικότητα με τον άγνωστο Άλλο. Τώρα ο φόβος προέρχονταν απ’ αυτό που μπορούσε να μας σώσει από τον Φόβο. Η παλιά επιδημία μοναξιάς που ήταν άμεση συνέπεια της δυσκολίας να επιβιώσει κανείς μέσα στην καπιταλιστική βαρβαρότητα, η παλιά επιδημία μοναξιάς εξ' αιτίας της δυσκολίας των ανθρώπων να συγκροτούν αληθινές σχέσεις, ενέσκηψε τώρα δριμύτερη και μάλιστα ως προϋπόθεση της επιβίωσης. Η για χρόνια "σμιλεμένη" από τον καπιταλισμό κοινωνική αναπαράσταση ότι οι άνθρωποι είναι εκ φύσεως "κακοί" και ανταγωνιστικοί, η κυρίαρχη "πιπίλα" των οικογενειακών και εκπαιδευτικών συστημάτων, το επαναλαμβανόμενο μοτίβο που μπόλιαζε με δυσπιστία έως και παράνοια κάθε ανθρώπινη σχέση, τώρα είναι πλέον όρος επιβίωσης. Η κόλαση είναι ο κάθε Άλλος έξω από εμάς, και τα σύνορα της επικράτειας μας βρίσκονται πλέον στο κατώφλι του διαμερίσματος μας, για να μην πούμε στο δέρμα που περιβάλλει το σαρκίο μας. Ο ιός, ο αόρατος εχθρός, η απειλή χωρίς ορισμένο χρονικό ορίζοντα τέλους, η ενσάρκωση της απειλής στο πρόσωπο του Άλλου - αυτό το πρόσωπο που οφείλει να κρύβεται πίσω από μια μάσκα - η αφή που πρέπει να διαμεσολαβείται από το πλαστικό γάντι ή το πλεξιγκλάς, νομιμοποιούν την διαλυτική σχέση καπιταλισμού-ατομικισμού. Τώρα η μοναξιά αναδύεται ως όρος επιβίωσης, ως ζήτημα ζωής και θανάτου, ως η νέα φυσιολογικότητα. 

Ο καπιταλισμός παράγει την μοναξιά και η πανδημία την επικυρώνει ως μονόδρομο ΤΙΝΑ. Και είναι τέτοια η ισχύς αυτού του προτύπου που απαλλάσσει πλέον τους ανθρώπους από την παλιά ντροπή να δηλώσουν την μοναχικότητα τους, γιατί τώρα αυτό είναι δείγμα υπευθυνότητας και αλληλεγγύης στις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Τώρα πια, το να είσαι απομονωμένος δεν θα απασχολεί ούτε καν τους ψυχολόγους. Η πανδημία COVID-19 μετέτρεψε την πανδημία της μοναξιάς σε "υγιή" κανονικότητα. Τώρα πια, για την μοναξιά δεν θα φταίει κανείς, ούτε ο καπιταλισμός, ούτε το άτομο που "κάτι κάνει λάθος". Τώρα θα φταίει ένας αόρατος εχθρός. Κι έτσι, με δεδομένη την μοναξιά ή την επικινδυνότητα της σύνδεσης, δεν θα υπάρχει κάτι καλύτερο να κάνει κανείς από το να εργάζεται όλο και πιο πολύ, όλο και πιο αποδοτικά. Τώρα λοιπόν, με τη σφραγίδα του αρμόδιου υπουργείου, επιτέλους οι άνθρωποι θα μπορούν χωρίς ενοχές να πέσουν με τα μούτρα στην επίδοση, μέσα σε μια πανδημία που καθιστά σαφές ότι "χρειαζόμαστε ο ένας τον άλλο" και την ίδια στιγμή το απαγορεύει. 

ΥΓ. Σύμφωνα με την Πυραμίδα Αναγκών του Maslow, η ανάγκη για επικοινωνία και ανήκειν έρχεται τρίτη, μετά την ανάγκη για επιβίωση (τροφή, νερό, ύπνος) και ασφάλεια (στέγη). 






Ολόκληρο το άρθρο του Αντώνη Ανδρουλιδάκη μπορείτε να διαβάσετε εδώ: https://edromos.gr/apo-tin-pandimia-tou-covid-stin-pandimia-tis-monaksias/

Θεωρίες συνωμοσίας: Το προφίλ των οπαδών και η σύνδεσή τους με την μισαλλοδοξία και τον ρατσισμό

Τι είναι αυτό που καθιστά τόσο ελκυστικές τις ψευδείς ειδήσεις και γιατί μπορεί να γίνουν επικίνδυνες;

h-pandimia-einai-edo

Από τις θεωρίες για "σκοτεινές δυνάμεις" κρυμμένες πίσω από την Γαλλική  Επανάσταση μέχρι τα διαβόητα "Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών", οι θεωρίες συνομωσίας έχουν χρησιμοποιηθεί επανειλημμένα, κατά την διάρκεια της Ιστορίας, ως εργαλείο πολιτικής προπαγάνδας και έχουν σχεδόν πάντοτε μια πολιτική ατζέντα. Kυβερνήσεις μπορεί να τις διασπείρουν σκόπιμα για πολιτικούς λόγους, και μηχανισμοί (κρατικοί και μη) μπορεί να τις χρησιμοποιούν για να αποδιοργανώσουν  κράτη και κοινωνίες, για δικά τους γεωπολιτικά και οικονομικά οφέλη. Πέρα όμως από την εκάστοτε πολιτική σκοπιμότητα, υπάρχουν και άλλα κίνητρα, καθώς αυτοί που διακινούν ψευδείς ειδήσεις δεν είναι πάντοτε αφελείς. Και, επανειλημμένα, θεωρίες συνομωσίες επιχείρησαν ή/και κατάφεραν να στιγματίσουν ομάδες του περιθωρίου. 

Από επικοινωνιολογική και ψυχολογική άποψη, οι θεωρίες συνομωσίας ικανοποιούν κάποιες σημαντικές και ανικανοποίητες ανθρώπινες ανάγκες, πόσο μάλλον όταν οι ανάγκες αυτές ενισχύονται σε περιόδους κρίσης. Η ανάγκη για ασφάλεια, η ανάγκη για βεβαιότητα και η ανάγκη για αυτοεκτίμηση, είναι εντονότερες στα άτομα εκείνα που αναζητούν υπεραπλουστευμένες ερμηνείες σε περίπλοκες καταστάσεις. Και επειδή οι όποιες ερμηνείες προσφέρουν μια (ψευδ)αίσθηση ελέγχου της όποιας κατάστασης, οι πιο ευάλωτοι σε θεωρίες συνωμοσίας είναι οι πιο αδύναμοι και ανασφαλείς. Γενικώς όμως, σε συνθήκες αβεβαιότητας, οι περισσότεροι άνθρωποι γίνονται δεκτικοί σε πληροφορίες που υποδεικνύουν "ενόχους", ορμώμενοι από μια ανάγκη ψυχολογικής αποσυμπίεσης, κατά την οποία αρνητικά συναισθήματα, όπως ο θυμός, παροχετεύονται προς έναν ορατό και συγκεκριμένο στόχο και συνοδεύονται από μια ψευδαίσθηση αποτελεσματικότητας. 

Τελικά φαίνεται ότι δεν υπάρχει ξεκάθαρο "προφίλ" του συνωμοσιολόγου, το οποίο δεν ανήκει απαραίτητα σε ανθρώπους χαμηλού μορφωτικού επιπέδου. Από τους πραγματικούς οπαδούς αυτών των θεωριών (true believers), τους επιρρεπείς (conspiracy curious) και αυτούς που βρίσκουν το όλο ζήτημα αστείο, ή χαίρονται να δημιουργούν χάος, υπάρχουν διάφορες διαβαθμίσεις. Κάποιοι συνομωσιολόγοι μπορεί να υιοθετούν θεωρίες που ταιριάζουν στην πολιτική τους οπτική ή επιβεβαιώνουν προϋπάρχουσες απόψεις. Γενικά όμως, οι θεωρίες συνωμοσίας αποδεικνύονται βολικές γιατί προσφέρουν ερμηνείες οι οποίες συνδέουν πράγματα λογικά ασύνδετα, τη στιγμή που η ζωή είναι συχνά δυσερμήνευτη και απρόβλεπτη. Μπορεί επίσης να προσφέρουν "εύπεπτες" ερμηνείες σε διάφορες καταστροφές, η αντιμετώπιση των οποίων θα απαιτούσε να αποδεχτούμε πως, κάποιες φορές, συμβαίνουν άσχημα πράγματα ερήμην μας, και αυτό μπορεί να φαίνεται δύσκολο να το αποδεχτεί κανείς. Έτσι λοιπόν, οι θεωρίες συνωμοσίας παρέχουν έναν βαθμό ελέγχου και παρηγοριάς. 

Το διαδίκτυο ευνοεί την διάδοση ψευδών ειδήσεων γιατί προσφέρει πολύ ευκολότερη πρόσβαση, ο δε τρόπος με τον οποίο είναι σχεδιασμένες πολλές πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης συμβάλλει επίσης στην κλιμάκωση της διάδοσης, καθώς το "business model" τους βασίζεται συνήθως στην αλληλεπίδραση των χρηστών, τα "click" και τα "like" σε περιεχόμενο συναισθηματικό, σοκαριστικό ή ακραίο, που ανεβάζει τα επίπεδα αλληλεπίδρασης. Όμως το πρόβλημα είναι πως η πίστη στις θεωρίες συνωμοσίας συνδέεται με μια σειρά αρνητικών συνεπειών, όπως η άρνηση της ύπαρξης κλιματικής αλλαγής, η αμφισβήτηση της αξίας των εμβολίων, η ενίσχυση των προκαταλήψεων και η δαιμονοποίηση ατόμων ή ομάδων που μπορεί να οδηγήσει στη βία. 

Μια από τις πιο επικίνδυνες θεωρίες σήμερα είναι αυτή που υποστηρίζει ότι ο κορωνοϊός δεν είναι αληθινός ή ότι δεν είναι τόσο επικίνδυνος όσο παρουσιάζεται. Η κυρίαρχη αντίληψη των συνωμοσιολόγων, ότι οι επιστήμονες συνεργάζονται με τις κυβερνήσεις με σκοπό να χειραγωγήσουν τους ανθρώπους, καλλιεργεί το έδαφος για την άνθιση της δεισιδαιμονίας και του ανορθολογισμού καθώς, εκεί όπου υπάρχει έλλειμα αξιόπιστης πληροφόρησης, οι θεωρίες συνωμοσίας έρχονται να καλύψουν το κενό. Σε αυτήν την περίπτωση, ο καταλύτης που προάγει τις αντιδράσεις είναι η (δικαιολογημένη ή αδικαιολόγητη) κατάρρευση της εμπιστοσύνης στους ειδικούς και η οργή απέναντι στις ελίτ γενικότερα. Όταν όμως ένα άτομο σταματά να εμπιστεύεται τις οδηγίες των ειδικών και να λαμβάνει μέτρα προστασίας, δεν θέτει σε κίνδυνο μόνον τον εαυτό του αλλά και τον κοινωνικό του περίγυρο. Εξ ίσου επικίνδυνες απόψεις είναι και αυτές που μπορεί να οδηγήσουν σε βία, ιδίως όταν οι θεωρίες συνωμοσίας στρέφονται εναντίον συγκεκριμένων ομάδων (συνήθως ήδη περιθωριοποιημένων) τις οποίες και στοχοποιούν. Όταν, για παράδειγμα, ο πρόεδρος Τραμπ αναφέρεται στον Covid-19 ως "κινεζικό ιό", υπάρχει μια έξαρση επιθέσεων σε Αμερικανούς ασιατικής καταγωγής. Και όταν, στην Ινδία, οι θεωρίες συνωμοσίας αποδίδουν την εξάπλωση του κορονοϊού στους μουσουλμάνους, στοχοποιούνται οι μουσουλμάνοι. Και ουκ έσται τέλος... 


Δεν θέλω ν' ασχοληθώ περισσότερο με αυτό το θέμα γιατί δεν ξέρω και δεν μπορώ, και γιατί δεν εντάσσεται στην γκάμα των ενδιαφερόντων μου, όσο κι' αν με προκαλεί και όσο κι' αν (ομολογώ βαθύτατα) με τρομάζει και μ' ενοχλεί. Είδα να καταπιάνονται με θεωρίες συνωμοσίας άνθρωποι εξ αρχής "ύποπτοι" πολιτικά, όπως όμως και άνθρωποι καθαροί, ακόμα και εξαιρετικά ενδιαφέροντες. Προσωπικά, προτιμώ να καταφύγω στην Ναόμι Κλάιν που λέει "δεν πιστεύω πως πρόκειται για μία συνωμοσία, απλά είναι ο τρόπος που οι κυβερνήσεις διαχειρίζονται αυτή την κρίση για δικό τους όφελος..." 

Γιατί όπως έγραψε πρόσφατα και η αγαπημένη μου Αρουντάτι Ρόι, "ιστορικά, οι πανδημίες ανάγκασαν τους ανθρώπους να διαρρήξουν τους δεσμούς με το παρελθόν και να φανταστούν έναν καινούργιο κόσμο απ' την αρχή. Αυτό που συμβαίνει σήμερα είναι μια πόρτα, μια πύλη ανάμεσα σ' έναν κόσμο και στον επόμενο. Μπορούμε να επιλέξουμε να διασχίσουμε αυτή την πύλη σέρνοντας πίσω μας τα πτώματα της προκατάληψης και του μίσους, της απληστίας, των τραπεζικών δεδομένων και των νεκρών ιδεών, των νεκρών ποταμών και των καπνισμένων ουρανών μας. Ή μπορούμε να περπατήσουμε ελαφρά, με μικρές αποσκευές, έτοιμοι να φανταστούμε έναν άλλο κόσμο. Και έτοιμοι να αγωνιστούμε γι' αυτόν". 


Με πληροφορίες από lifo.gr και huffingtonpost.gr και απαντήσεις από Quassim Cassam, John Cook, Karen Douglas και Andrea Kitta

 

Ο Quassim Cassam (Κουασίμ Κασάμ) είναι καθηγητής του τμήματος Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο του Γουόργουϊκ (Warwick University) και συγγραφέας του βιβλίου "Conspiracy Theories" (2019, Polity Press)" [amazon.com]. Ο John Cook (Τζον Κουκ) είναι επίκουρος καθηγητής στο Κέντρο Επικοινωνίας για την Κλιματική Αλλαγή (CENTER for CLIMATE CHANGE COMMUNICATION), ερευνητής πάνω στη Γνωσιακή Επιστήμη στο Πανεπιστήμιο Τζορτζ Μέισον (George Mason University) και ένας από τους συντελεστές του Conspiracy Theory Handbook (pdf). Η Karen Douglas (Kάρεν Ντάγκλας) είναι καθηγήτρια Κοινωνικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Κεντ (University of Kent), και η έρευνα της εστιάζει στο θέμα της πίστης στις θεωρίες συνωμοσίας. Η Andrea Kitta (Άντρεα Κίττα) είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια και λαογράφος στο East Carolina University και έχει ασχοληθεί με την λαογραφία του Ίντερνετ και την ανάλυση του αντιεμβολιαστικού κινήματος. 

 

Δείτε επίσης: How to Spot a Conspiracy Theory 

Σχετικός σύνδεσμος: Το στρες, ο καινούργιος ιός και οι θεωρίες συνωμοσίας 



ΥΓ. Για τις εν λόγω θεωρίες και την διάδοσή τους γράφει και ο Νίκος Σαραντάκος στο sarantakos.wordpress.com (ημερομηνία 20-05-20). Παραθέτω μια μικρή περίληψη: Η σύνδεση εμβολίων, τεχνολογίας 5G και Μπιλ Γκέιτς (του πρώην συνιδρυτή της Microsoft, που τώρα παρεμβαίνει στη δημόσια ζωή ως πρόεδρος του φιλανθρωπικού ιδρύματος (doctored-pic) που έχει ιδρύσει μαζί με τη γυναίκα του) εκπορεύεται από την αμερικανική ακροδεξιά πτέρυγα του τραμπισμού. Εδώ μπλέκουν πολλοί μύθοι και πολλοί φόβοι: η αντίθεση στην τεχνολογία 5G, η εναντίωση σε κωδικούς αριθμούς, η αντίθεση στα εμβόλια και η υποτιθέμενη πρόταση για εμφύτευση τσιπ σε ολους τους πολίτες... Ο Μπιλ Γκέιτς, εδώ και χρόνια, έχει στρέψει το ενδιαφέρον του σε ζητήματα δημόσιας υγείας. Το 2015 είχε πει ότι η βασική απειλή για τον πλανήτη είναι ένας φονικός ιός, ενώ το ίδρυμά του έχει ξεκινήσει μια παγκόσμια εκστρατεία εμβολιασμού, ιδίως για χώρες της Αφρικής. Και επειδή ο Μπιλ Γκέιτς έχει αντιταχθεί στον Τραμπ και έχει επικρίνει τους χειρισμούς του στην αντιμετώπιση της πανδημίας, καθώς και την απόφαση να σταματήσει τη χρηματοδότηση, έχει μπει στο στόχαστρο των τραμπικών και των εδώ αντιπροσώπων τους, εδώ και καιρό. Διάφορες συνωμοσιολογικές εκδοχές έχουν αναπαράγει, μεταξύ άλλων, η Ραχήλ Μακρή, Nίκος Μαυραγάνης, Κωσταντίνος Μπογδάνος, ο οποίος έφτασε μέχρι την ανάγνωση και ερμηνεία της Αποκάλυψης, και ο Ευάγγελος Βενιζέλος ο οποίος όμως στην συνέχεια ανακάλεσε.  
 

Ναόμι Κλάιν: Αλληλεγγύη το αντίδοτο στον καταστροφικό καπιταλισμό

Περίληψη από συνέντευξη της Naomi Klein στο Αμερικανικό VICE, τον περασμένο Μάρτιο 

facebook.com/naomikleinofficial/photos

Σύμφωνα με την δημοσιογράφο, συγγραφέα και ακτιβίστρια Ναόμι Κλάιν, τα γεγονότα που ακολουθούν το ξέσπασμα της κρίσης του νέου κορονοϊού ακολουθούν το μοντέλο της πολιτικής των κυβερνήσεων που είναι γνωστό εδώ και δεκαετίες ως "Δόγμα του Σοκ" - όρος που καταγράφεται στο βιβλίο της με τον ομώνυμο τίτλο (πρώτη έκδοση στον Καναδά το 2007). Στο βιβλίο αυτό, η Ιστορία παρουσιάζεται ως ένα χρονολόγιο διαδοχής κρίσεων (σοκ), όπως πόλεμοι και  καταστροφές (φυσικές και οικονομικές). Στη συγκεκριμένη περίπτωση, υποστηρίζει η Ναόμι Κλάιν, ο "καταστροφικός καπιταλισμός", και η "ελεύθερη αγορά" έχουν έτοιμες προσχεδιασμένες λύσεις, οι οποίες εκμεταλλεύονται και οξύνουν τις ήδη υπάρχουσες ανισότητες. Ο Τραμπ, για παράδειγμα, προτείνει ένα πακέτο περικοπών 700 δισεκατομμυρίων δολαρίων στους φόρους και τις αμοιβές των μισθωτών, που θα καταστρέψει το σύστημα συντάξεων και περίθαλψης αλλά θα βοηθήσει τις μεγάλες επιχειρήσεις. Αυτές οι πρακτικές δεν εφαρμόζονται  για να απαλύνουν όντως τα δυσάρεστα αποτελέσματα της πανδημίας, αλλά για να εξυπηρετήσουν προϋπάρχοντα σχέδια που ήταν έτοιμα από καιρό. Εκείνο όμως που έχει την μεγαλύτερη σημασία και αποκαλύπτεται από μία κρίση, όπως αυτή που ζούμε τώρα, είναι η άμεση εξάρτηση που έχουμε όλοι μεταξύ μας. 

VICE: Τι είναι ο Καταστροφικός Καπιταλισμός; Ποια είναι η σχέση του με το "Δόγμα του Σοκ";
Νaomi Klein: Ο όρος περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο οι ιδιωτικές επιχειρήσεις δράττονται της ευκαιρίας να κερδοσκοπήσουν μέσα στις μεγάλες κρίσεις. Η κερδοσκοπία σε περίοδο καταστροφών και πολέμων δεν είναι μία νέα ιδέα. Κατά την διάρκεια της προεδρίας Μπους, μετά την 11η Σεπτεμβρίου, η κυβέρνηση  ιδιωτικοποίησε και εξωτερίκευσε μια διαρκή κρίση ασφαλείας τόσο στον εσωτερικό τομέα όσο και στον εξωτερικό, με την εισβολή και κατοχή στο Ιράκ και το Αφγανιστάν. Σε συνθήκες κρίσεων, οι άνθρωποι τείνουν να εστιάζουν στις καθημερινές τους ανάγκες για να επιβιώσουν, και επίσης εμπιστεύονται περισσότερο την εξουσία, παραβλέποντας το παιχνίδι της. Το "Δόγμα του Σοκ" είναι η πολιτική στρατηγική που χρησιμοποιεί τις μεγάλες κρίσεις για να προωθήσει πολιτικές που διευρύνουν τις ανισότητες, πλουτίζουντας τις ελίτ  και υπονομεύοντας οποιονδήποτε άλλον. 

VICE: Από πού προέρχεται αυτή η πολιτική στρατηγική και πώς διαγράφεται στην Αμερικανική πολιτική ιστορία;
Νaomi Klein: Το "Δόγμα του Σοκ", ως στρατηγική, ήταν μία αντιπαράθεση στην πολιτική του New Deal του Προέδρου Ρούσβελτ. Ο Milton Friedman (θιασώτης της Ελεύθερης Αγοράς και του Νεοφιλελευθερισμού) πιστεύει πως όλα έγιναν χειρότερα στην Αμερική μετά την εφαρμογή του  New Deal. Αντιδρώντας στη Μεγάλη Οικονομική Κρίση (1929) και στο Dust Bowl (ανομβρία και θύελλες σκόνης) κατά τη δεκαετία του '30, η κυβερνητική πολιτική που εφαρμόστηκε στη χώρα διαχειρίστηκε την οικονομική κρίση με δημόσια έργα και προσφορά εργασίας σε κρατικούς τομείς, ενώ ταυτόχρονα εφάρμοσε άμεσα μέτρα ανακούφισης των πιο αδύναμων. Εάν όμως είσαι σκληροπυρηνικός θιασώτης των ελεύθερων αγορών, καταλαβαίνεις πως όταν οι αγορές αποτυγχάνουν, η αλλαγή που επέρχεται για τους επιχειρηματικούς κολοσσούς είναι καίρια. Έτσι, το "Δόγμα του Σοκ" αναπτύχθηκε ως μέτρο πρόληψης για να μην ανοίξει ο δρόμος σε προοδευτικές πολιτικές. Οι πολιτικές και οικονομικές ελίτ κατανοούν πως σε καιρούς κρίσεων βρίσκεται η ευκαιρία τους να προωθήσουν τις αντιλαϊκές τους πολιτικές, οι οποίες πολώνουν ακόμα περισσότερο τον πλούτο, τόσο μέσα στην χώρα όσο και σε όλον τον κόσμο. 

VICE: Αυτή την εποχή έχουμε πολλές κρίσεις ταυτόχρονα: την πανδημία, την έλλειψη υποδομών διαχείρισης και την κατάρρευση των χρηματιστηρίων. Μπορείς να περιγράψεις πώς ακριβώς η κάθε μία από αυτές ταιριάζει στο περίγραμμα που παρουσίασες προηγουμένως;
Νaomi Klein: Στην πραγματικότητα, η κρίση είναι ο ίδιος ο ιός. Η διαχείριση αυτής της κρίσης γίνεται με τρόπο τέτοιον που να μεγιστοποιεί τη σύγχυση και να ελαχιστοποιεί την προστασία. Δεν πιστεύω πως πρόκειται για μία συνωμοσία, απλά είναι ο τρόπος που η κυβέρνηση των ΗΠΑ και ο Τραμπ διαχειρίζονται αυτή την κρίση τόσο άσχημα. Ο Τραμπ την αντιμετωπίζει (έως τώρα τουλάχιστον ) όχι σαν μια κρίση δημόσιας υγείας, αλλά σαν ένα πιθανό εμπόδιο στην επανεκλογή του. Και αυτό είναι το χειρότερο σενάριο, ειδικά όταν συνδυάζεται με το γεγονός πως οι ΗΠΑ δεν έχουν ένα πρόγραμμα δημόσιας υγείας, και η προστασία των εργαζομένων είναι ανύπαρκτη. Ο συνδυασμός αυτών των ελλείψεων μεγιστοποιεί το σοκ. Και θα εκμεταλλευτούν το σοκ, για να διασώσουν συγκεκριμένες βιομηχανίες (αερομεταφορών, πετρελαίου, αερίου και πολυτελούς τουρισμού), οι οποίες απειλούνται παράλληλα και από την κλιματική κρίση. 

VICE: Έχεις ξαναδεί κάτι τέτοιο να συμβαίνει στο παρελθόν;
Νaomi Klein: Στο "Δόγμα του Σοκ" αναφέρω πως κάτι ανάλογο συνέβη μετά τον τυφώνα Κατρίνα. Μετά τον τυφώνα Κατρίνα, οι δεξαμενές σκέψης της Ουάσιγκτον, όπως το Heritage Foundation, συναντήθηκαν και συνέταξαν έναν κατάλογο με επιθυμητές λύσεις, που θεωρούσαν "φιλικές προς τις ελεύθερες αγορές". Ας είμαστε βέβαιοι πως κάτι αντίστοιχο  συμβαίνει και τώρα – για την ακρίβεια το πρόσωπο που προέδρευε στην ομάδα εργασίας για την Κατρίνα ήταν ο  Mike Pence (που πήρε μέτρα αντιεργατικά και υπέρ των βιομηχανιών). Το 2008, είδαμε το Δόγμα του Σοκ να εφαρμόζεται στη διάσωση των Τραπεζών, όπου χώρες έδωσαν λευκές επιταγές στις Τράπεζες, ποσό που τελικά έφτασε παγκόσμια σε τρισεκατομμύρια δολάρια. Όμως, όλο αυτό οδήγησε στην οικονομική λιτότητα και στις περικοπές των κοινωνικών παροχών. Συνεπώς δεν πρόκειται απλά για κάτι που συμβαίνει αυτή τη στιγμή, αλλά για το τρόπο με τον οποίον θα αποπληρωθεί το κόστος όταν έρθει η ώρα του λογαριασμού. 

VICE: Υπάρχει κάτι που θα μπορούσαν να κάνουν οι λαοί ώστε να απαλύνουν τη ζημιά του Καταστροφικού Καπιταλισμού που αντιμετωπίζουμε ως αντίδραση στον κορονοϊό; Βρισκόμαστε σε καλύτερη ή σε χειρότερη θέση από εκείνη μετά τον Τυφώνα Κατρίνα ή την τελευταία παγκόσμια οικονομική κρίση;
Νaomi Klein: Κάθε φορά που δοκιμαζόμαστε από μία κρίση, είτε οπισθοχωρούμε και διαλυόμαστε ή ανασυντασσόμαστε και βρίσκουμε αποθέματα δυνάμεων και συμπόνιας που δεν γνωρίζαμε πως κατέχουμε. Τούτη η στιγμή είναι μία από αυτές τις δοκιμασίες. Ο λόγος που έχω κάποιες ελπίδες πως θα επιλέξουμε να ανασυνταχθούμε είναι το ότι, αντίθετα με το 2008, έχουμε μία συγκεκριμένη εναλλακτική πολιτική που προτείνει ένα διαφορετικό είδος αντίδρασης στην κρίση και φτάνει στις θεμελιώδεις αιτίες που μας κάνουν ευάλωτους και τρωτούς, καθώς και ένα ευρύτερο πολιτικό κίνημα που την υποστηρίζει. Ακριβώς αυτό είναι το αποτέλεσμα όλης της εργασίας γύρω από το Green New Deal (Πράσινη Νέα Συμφωνία), δηλαδή η προετοιμασία ακριβώς για μία ανάλογη κρίση. Δεν επιτρέπεται τώρα να χάσουμε το κουράγιο μας. Πρέπει να παλέψουμε σκληρότερα από εδώ και εμπρός για Παγκόσμια Υγειονομική Περίθαλψη, για την Παγκόσμια Παιδική Προστασία, για αμειβόμενη άδεια ασθενείας – όλα αυτά είναι αλληλένδετα. 

VICE: Εάν οι κυβερνήσεις και η παγκόσμια ελίτ εκμεταλλευτούν την κρίση για τους δικούς τους σκοπούς, τι πρέπει να κάνουν οι λαοί ώστε να αλληλοβοηθηθούν;
Νaomi Klein: Το είδος της οικονομίας που λέει πως "θα φροντίσω τον εαυτό μου και τους δικούς μου, και πως εάν δεν έχεις καλή ασφάλεια μάλλον είναι δικό σου λάθος και δεν είναι δικό μου πρόβλημα…" είναι μία οικονομία που στηρίζεται στην άποψη πως "ο νικητής τα παίρνει όλα"  και διαστρεβλώνει τον εγκέφαλό μας. Εκείνο που αποκαλύπτεται από μία κρίση, όπως αυτή που ζούμε τώρα, είναι η άμεση εξάρτηση που έχουμε όλοι μεταξύ μας. Ανακαλύπτουμε τώρα πως είμαστε πολύ περισσότερο διασυνδεδεμένοι ο ένας με τον άλλο, αντίθετα με όλα αυτά που το βάρβαρο οικονομικό σύστημα επιδιώκει να μας κάνει να πιστεύουμε. Μπορεί να νομίζουμε πως θα είμαστε ασφαλείς εάν έχουμε καλή ιδιωτική περίθαλψη, αλλά αν το άτομο που ετοιμάζει το φαγητό μας ή που πακετάρει τις συσκευασίες δεν έχει την αναγκαία και ικανή υγειονομική περίθαλψη και δεν μπορεί να πληρώσει για τις εξετάσεις του – για να μην αναφέρουμε την ανάγκη να καθίσει σπίτι του επειδή δεν προβλέπεται αμειβόμενη άδεια ασθενείας – τότε δεν θα είμαστε ποτέ ασφαλείς. Εάν δεν φροντίσουμε ο ένας τον άλλο, κανείς μας δεν θα βρει φροντίδα. Είμαστε όλοι αλληλο-συνδεδεμένοι. Διαφορετικοί τρόποι κοινωνικής οργάνωσης προβάλλουν διαφορετικά κομμάτια του εαυτού μας. Αν συμμετέχεις σε ένα σύστημα που γνωρίζεις πως δεν φροντίζει τους ανθρώπους και δεν διαμοιράζει ισότιμα τα αγαθά, τότε το άπληστο, αρπακτικό κομμάτι του εαυτού σου θα προβληθεί. Οπότε πρέπει να έχεις επίγνωση και να σκεφτείς - αντί να εκμεταλλευτείς την ευκαιρία για να λεηλατήσεις και να αρπάξεις ό,τι μπορείς για να φροντίσεις μόνον τον εαυτό σου και τους δικούς σου - πώς θα αντιστρέψεις τη σχέση ώστε να μοιραστείς τα αγαθά με τους γείτονες σου και να φροντίσεις εκείνους που είναι περισσότερο ευάλωτοι. 




Πρωτότυπο κείμενο (αγγλικά): Naomi Klein: Coronavirus Is the Perfect Disaster for Disaster Capitalism, By Marie Solis, VICE, Mar 13 2020: vice.com -- readersupportednews.org 

Ελληνικά: Naomi Klein: "Ο Κορονοϊός είναι η Τέλεια Καταστροφή για τον Καταστροφικό Καπιταλισμό." - Βαβυλωνία | Πολιτικό Περιοδικό: babylonia.gr

Αναδημοσιεύσεις:

• Ναόμι Κλάιν: Οι ελίτ θα εκμεταλλευτούν την πανδημία ως «τέλεια καταιγίδα»: alfavita.gr -- tvxs.gr

• Ναόμι Κλάιν: Πως οι κυβερνήσεις και η παγκόσμια ελίτ θα εκμεταλλευτούν την πανδημία: enallaktikos.gr

Το στρες, ο καινούργιος ιός και οι θεωρίες συνωμοσίας

Η καταφυγή σε θεωρίες συνωμοσίας (που κάποτε δεν αποκλείεται και να ισχύουν, συνήθως όμως όχι) πηγάζει από την ανθρώπινη ανάγκη για έλεγχο. Από τη στιγμή που δεν υπάρχουν εύκολες απαντήσεις και μας κυκλώνει ο φόβος και η αβεβαιότητα, νιώθουμε πως αποκτούμε άμεσο έλεγχο μιας ανοίκειας κατάστασης όταν ανακαλύπτουμε μια "μυστική" αλήθεια που εξηγεί τα πάντα, έγραφε πριν από έναν περίπου μήνα ο Άρης Δημοκίδης στο LIFO, σε μια προσπάθεια διερεύνησης των συνωμοσιολόγων και των επιχειρημάτων τους. Και αξίζει να ρίξει κανείς μια ματιά σ' αυτό το δειγματοληπτικό ανθολόγιο, γιατί είναι πραγματικά εντυπωσιακό το πού μπορεί να καταφύγουν οι άνθρωποι όταν ζορίζονται, αναζητώντας παρηγοριά στο οπλοστάσιο των προκαταλήψεων, των γνώσεων και των κοσμοθεωριών τους.

onmed.gr

Όπως λέει και ο γιατρός Γιώργος Παυλάκης, σε άρθρο του στην εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ* , κάθε στρες αντιμετωπίζεται με μάχη ή με φυγή, επειδή όμως κάθε στρεσσική κατάσταση είναι πολύ δαπανηρή για την οικονομία του οργανισμού, καθώς  καταναλώνει μεγάλα ενεργειακά αποθέματα, από το κάθε στρες προκύπτει η ανθρώπινη ανάγκη της ρύθμισης του ρίσκου, που μεταφράζεται στην ανάγκη του κάθε ατόμου να ξαναβάλει σε τάξη τον ταραγμένο κόσμο του, σταθμίζοντας πρώτα το επίπεδο του κινδύνου. Ο ιός είναι ένας καινούργιος κίνδυνος, και για κάθε καινούργιο κίνδυνο συνήθως δεν υπάρχουν απαντήσεις, ή είναι μη ικανοποιητικές - πόσο μάλλον όταν πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα. Αυτό το κενό αναπληρώνεται από μηχανισμούς άμυνας που είναι αναγκαίοι για την διαχείριση της απειλής. Κάποιοι καταφεύγουν στην άρνηση: ο ιός δεν υπάρχει και είναι δημιούργημα των δημοσιογράφων. Αυτοί που καταφεύγουν στην θρησκεία βρίσκουν προστασία ή δέχονται την τιμωρία για τις αμαρτίες τους. Κάποιοι άλλοι μπορεί να καταφύγουν σε μία ή περισσότερες θεωρίες συνωμοσίας. Χάρη σ' αυτές, ο εχθρός αποκτά πρόσωπο και γίνεται περισσότερο γνωστός, τόσο ποιοτικά όσο και ποσοτικά. Και όσοι αντέχουν και μπορούν, προσπαθούν να καταφύγουν στην γνώση. Αυτά που, μέχρι τώρα, ξέρουμε είναι ότι έχουμε έναν νέο ιό ο οποίος προκαλεί νέα σύνδρομα που μπορεί να ξαφνιάσουν ακόμα και τους θεραπευτές. Μολύνει παιδιά και ενήλικες, προτιμά τους ηλικιωμένους και μπορεί να είναι θανατηφόρος. Μέχρι να βρεθούν θεραπείες και εμβόλια, το μόνο μέσον προστασίας είναι η επιβράδυνση της πορείας του στον πληθυσμό. Tα καλά νέα είναι ότι η γνώση και η σωστή πράξη ελευθερώνουν ή τουλάχιστον ανακουφίζουν από το στρες.

Τα ψεύδη της Δρ Μάικοβιτς για το νέο κορωνοϊό

Τις τελευταίες μέρες, έγινα και γω αποδέκτης μηνυμάτων από το brighteon.com και μάλιστα από εκεί που δεν το περίμενα. Αντιγράφω από την ανάρτηση του επιστημονικού περιοδικού Science**: In a video that has exploded on social media, Judy Mikovits, a former chronic fatigue syndrome researcher, makes countless unsubstantiated claims and accusations. Science fact-checked the video. None of these claims are true. 

Τα άρθρα και τα βίντεο της Τζούντι Μάικοβιτς, που "αποκαλύπτουν τα ψεύδη και την προπαγάνδα" για τον νέο κορωνοϊό, γνωρίζουν μεγάλη απήχηση, επισημαίνει και το ελληνικό ιστολόγιο Ελληνικά Hoaxes (Fb). Παραδείγματα: makeleio.gr, ellinotourkika.gr, flogasport.gr, spoilers.gr, brighteon.com. Το επίμαχο βίντεο της Μάικοβιτς, που είναι γνωστό ως Plandemic, έγινε viral σε πολλές χώρες του εξωτερικού πριν φτάσει στην Ελλάδα. Με τους ψευδείς ισχυρισμούς της στο βίντεο αυτό ασχολήθηκε το Science. 

tvxs.gr

Προσωπικά, δεν έχω μοναδικό θεό μου την επιστήμη. Όμως η επιστήμη δεν φταίει για την ανεπάρκεια κάποιων επιστημόνων, όπως και η θρησκεία δεν φταίει για το ποιόν κάποιων εκπροσώπων της. Είμαι ο τελευταίος άνθρωπος στον κόσμο που καταθέτει τυφλή εμπιστοσύνη στους ειδικούς, ιδίως τους υπερφίαλους και αλαζόνες, γιατί πιστεύω ακράδαντα ότι μια μεγάλη πλειοψηφία από αυτούς δεν διαθέτει ευρύτητα πνεύματος και ότι "επιστήμη χωριζομένη αρετής, πανουργία...". Όταν όμως βλέπω πλακάτ με ήλιους της Βεργίνας που λένε, μεταξύ άλλων, "Ιησού σώσε την Ελλάδα" και "ο Θεός να μας φυλάει από τους επιστήμονες", τρομάζω πολύ! 

Σε όλες τις θεωρίες συνωμοσίας, τα αίτια σημαντικών αποτελεσμάτων εμφανίζεται να είναι ανθρωπογενή. Στην περίπτωση του κοροναϊού, οι συνωμοσιολόγοι απορρίπτουν εξαρχής την πιθανότητα μιας φυσικής διεργασίας που οδήγησε στην μετάλλαξή του. Αυτή η θεωρία παρέχει στους συνομωσιολόγους την ευκαιρία μετωπικής επίθεσης στους αντιπάλους τους, και υπάρχουν διάφορες παραλλαγές με το κοινό μοτίβο ότι ο κοροναϊός δημιουργήθηκε σε εργαστήριο στο πλαίσιο ανάπτυξης βιολογικών όπλων. Ακροδεξιοί, ρατσιστές, και τραμπικοί στις ΗΠΑ έχουν το μονοπώλιο εκπόρευσης των θεωριών συνωμοσίας. Μεταξύ αυτών, υπάρχουν και οι λεγόμενοι επιχειρηματίες συνωμοσιών (conspiracy entrepreneurs), άτομα που επωφελούνται άμεσα ή έμμεσα από τη διάδοση τέτοιων απόψεων. Όλοι αυτοί κατηγορούν γενικά την "ελίτ" και τους εκπροσώπους της ότι επιδιώκουν να μειώσουν τον παγκόσμιο πληθυσμό, να κερδίσουν υπέρογκα ποσά από το εμβόλιο κατά του ιού, και να ενισχύσουν την πολιτική τους επιρροή, λόγου χάριν υπονομεύοντας τον Ντόναλντ Τραμπ, σημειώνει το LIFO. 

https://youtu.be/A3NSkdyJkcM
Conspiracy protesters trouble Germany

Όπως διαβάζω στην ελληνική DW (Deutsche Welle), στο άρθρο με τίτλο "O κορωνοϊός διχάζει τη γερμανική κοινωνία | DW | 11.05.2020", σε καταστάσεις κρίσης, μπορεί να διακρίνει κανείς διαφορετικά στάδια - φάσεις. Στην περίπτωση του κορωνοϊού έχουμε: 1ο στάδιο συναίνεσης (μεταξύ πολιτικών, επιδημιολόγων και πολιτών), 2ο στάδιο αδυναμίας (από τη στιγμή που επιβλήθηκε το lockdown) και 3ο στάδιο αμφιβολίας η οποία εντείνει την πόλωση. Και βεβαίως, γι' αυτήν την πόλωση και την αμφιβολία, οι κυβερνήσεις των κρατών και οι ηγεσίες δεν είναι άμοιρες ευθυνών. Γιατί, στο πρώτο στάδιο της πανδημίας, η επικοινωνιακή διαχείριση φόβου, είναι φυσικό να συσπειρώνει γύρω από τον "ποιμένα" ή και τον "ποιμενικό σκύλο"... Στο δεύτερο στάδιο όμως, που είναι εκείνο της διαχείρισης των αναγκών, καμιά κυβέρνηση και κανένας "ποιμένας" δεν μπορεί να απαιτεί πειθαρχία, τονίζει ο καθηγητής Εργατικού Δικαίου Άρης Καζάκος, μιλώντας ΣΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ και την Τζούλυ Τσίγκα (i).  

mesa-sto-myalo-ton-ellinon-arniton

Από την πόλωση προκύπτουν παράδοξες συμμαχίες (ενίοτε ύποπτες πολιτικά): υπέρμαχοι θεωριών συνωμοσίας διαδηλώνουν "κατά της δικτατορίας του κορωνοϊού" και "κατά της παγκοσμιοποίησης" μαζί με ακροδεξιούς και αντιεμβολιαστές. Κοινός παρονομαστής είναι η άρνηση της κυβερνητικής πολιτικής, των ΜΜΕ και της δημοκρατικής συναίνεσης. Και ναι, οι "παράδοξες" αυτές συμμαχίες όχι απλώς με τρομάζουν, με ανατριχιάζουν, γιατί επωάζουν "το αυγό του φιδιού", αν δεν το έχουν εκκολάψει κιόλας. Και γιατί, όπως λέει και ο Νίκος Μαρκέτος στο βιβλίο του Ψυχολογία του Φασισμού, ο φόβος - ιδίως όταν περιπλέκεται με θυμό, ματαίωση, εξάρτηση - είναι το αποτελεσματικότερο εργαλείο χειραγώγησης των μαζών.  

scientificamerican.com

Στα κοινωνικά δίκτυα, αλήθειες και ψέματα μπερδεύονται διαρκώς, όχι πάντοτε με αθώα κίνητρα. To 2018, έρευνα του ΜΙΤ (Massachusetts Institute of Technology) κατέγραψε όλες τις αλήθειες και τα ψέματα που είχαν καταγραφεί στο Twitter σε διάστημα 12 ετών (από το 2006 έως και το 2017) και διαπίστωσε  ότι οι χρήστες είναι πολύ πιο πρόθυμοι να πιστέψουν τα ψέματα παρά την αλήθεια, και ότι οι ψευδείς ειδήσεις έχουν 70% περισσότερες πιθανότητες να αναπαραχθούν σε σχέση με τις αληθινές. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο καθηγητής πληροφορικής του ΜΙΤ, Σινάν Αράλ, οι ψευδείς ειδήσεις διαδίδονται ταχύτερα και ευρύτερα. Η "αλυσίδα" αυτών που ακολουθούν ή αναπαράγουν μια αλήθεια σπάνια υπερβαίνει τα 1.000 άτομα, ενώ το "κοινό" ενός ψεύδους μπορεί να φτάσει έως και τα 100.000 άτομα, πράγμα που σημαίνει ότι μια ψευδής είδηση κοινοποιείται, διαδίδεται και αναπαράγεται 100 φορές περισσότερο από μια αληθινή. Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε και στο Science, αποδεικνύει επίσης ότι οι χρήστες είναι πιθανότερο να πιστέψουν μια ψευδή είδηση ακόμα κι' όταν αυτή προέρχεται από έναν λογαριασμό που δεν είναι ιδιαίτερα γνωστός, έχει λιγότερους ακόλουθους και δεν είναι επιβεβαιωμένη η εγκυρότητά του. Αυτό συμβαίνει ίσως γιατί οι ψευδείς ειδήσεις είναι πιο εντυπωσιακές, εξάπτουν περισσότερο την φαντασία, και διευκολύνουν τον σχολιασμό των χρηστών οι οποίοι αντιδρούν συνήθως εκφράζοντας έκπληξη ή αποστροφή. Από δε την στιγμή που μια είδηση αρχίζει να συγκεντρώνει πολυάριθμες αντιδράσεις, η διάδοσή της αυξάνεται εκθετικά. 

fortunegreece.com

Παραπομπές:

• *Ο συγγραφέας αυτού του άρθρου,  Δρ. Γιώργος Παυλάκης, είναι πτυχιούχος της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Syracuse, ΗΠΑ. Συνεργάζεται με το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου των ΗΠΑ από το 1980, και σήμερα ηγείται του Τμήματος Ανθρώπινων Ρετροϊών. Έχει εστιάσει την έρευνά του στη βιολογία και παθογένεια των ανθρώπινων ρετροϊών, ειδικότερα του HIV-1. Η επιστημονική του ομάδα επικεντρώνεται αυτή την περίοδο στην ανάπτυξη εμβολίων και ανοσοθεραπειών για το AIDS και τον καρκίνο. Δείτε εδώ την άποψή του για τις θεωρίες συνομωσίας: facebook.com/story

• **έκδοση της American Association for the Advancement of Science

Ενσωματωμένοι σύνδεσμοι:

• Τι είναι το άγχος και τι είναι το στρες; https://www.psychologynow.gr/arthra-psyxikis-ygeias/psyxikes-diataraxes/agxos-stres/5227-ti-einai-to-agxos-kai-ti-einai-to-stres.html

• Μέσα στο μυαλό των Ελλήνων αρνητών του Κορωνοϊού: https://mikropragmata.lifo.gr/zoi/mesa-sto-myalo-ton-ellinon-arniton-tou-koronoiou/

• Κορονοϊός: Οι πιο δημοφιλείς θεωρίες συνωμοσίας για την... αιτία του κακού: https://www.onmed.gr/ygeia-eidhseis/story/382774/koronoios-oi-pio-dimofileis-theories-synomosias-gia-tin-aitia-toy-kakoy με πληροφορίες από Deutsche Welle (DW)

• O κορωνοϊός διχάζει τη γερμανική κοινωνία: https://www.dw.com/el

• Η γνώση ελευθερώνει, ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΥΛΑΚΗΣ* | Kathimerini: https://www.kathimerini.gr/1077508/article/epikairothta/ellada/h-gnwsh-eley8erwnei

• Διαδήλωσαν εναντίον των εμβολίων, των προσφύγων, του 5G και υπέρ της θείας κοινωνίας: https://tvxs.gr 

• Fact-checking Judy Mikovits, the controversial virologist attacking Anthony Fauci in a viral conspiracy video: https://www.sciencemag.org

• Τα ψεύδη της Δρ Μάικοβιτς για το νέο κορωνοϊό: https://www.ellinikahoaxes.gr/2020/05/14/mikovits-coronavirus-fake-claims/ -- Ελληνικά Hoaxes: https://bit.ly/3cF9gUq 

• Κοροναϊός: όλα τα ψεύδη, οι μύθοι, η παραπληροφόρηση, και οι θεωρίες συνωμοσίας σε ένα ποστ: https://www.lifo.gr/articles/opinions/268593/koronaios-ola-ta-pseydi-oi-mythoi-i-parapliroforisi-kai-oi-theories-synomosias-se-ena-post  

• ΗΠΑ: Η "καθησυχαστική" έρευνα του Ιωαννίδη για τον κορωνοϊό χρηματοδοτήθηκε από ιδρυτή αερογραμμών: https://www.lifo.gr/now/world/282546/salos-stis-ipa-kathisyxastiki-ereyna-toy-stanford-gia-ton-koronoio-xrimatodotithike-apo-idryti-aerogrammon

• Coronavirus, ‘Plandemic’ and the seven traits of conspiratorial thinking: https://theconversation.com/coronavirus-plandemic-and-the-seven-traits-of-conspiratorial-thinking-138483

• Οι πιο "τρελές" θεωρίες συνωμοσίας για τον Covid-19 που διαδίδονται πιο γρήγορα και από τον ίδιο τον ιό: https://www.fortunegreece.com/photo-gallery/i-pio-treles-theories-sinomosias-gia-ton-covid-19-pou-diadidonte-pio-grigora-ke-apo-ton-idio-ton-io/

• Study: On Twitter, false news travels faster than true stories: http://news.mit.edu/2018/study-twitter-false-news-travels-faster-true-stories-0308 -- Fake news spreads faster than true news on Twitter—thanks to people, not bots: https://www.sciencemag.org/news/2018/03/fake-news-spreads-faster-true-news-twitter-thanks-people-not-bots

• Fake News: Γιατί διαδίδονται τόσο γρήγορα και είναι πιο πιστευτά από την αλήθεια: https://www.news247.gr/media/fake-news-giati-diadidontai-toso-grigora-kai-einai-pio-pisteyta-apo-tin-alitheia.6578219.html

Σχετικός σύνδεσμος: Θεωρίες συνωμοσίας: Το προφίλ των οπαδών και η σύνδεσή τους με την μισαλλοδοξία και τον ρατσισμό