Στις 30 του περασμένου Αυγούστου, μια μπελούγκα στο Shedd Aquarium, στο Σικάγο, γέννησε πρόωρα δίδυμα, το ένα από τα οποία βγήκε στον κόσμο νεκρό. Το άλλο ήταν ελλιποβαρές και ζύγιζε λιγότερο από το μισό του φυσιολογικού. Στα κητώδη, τα δίδυμα είναι κάτι πολύ σπάνιο που συμβαίνει σε λιγότερο από ένα τοις εκατό των γεννήσεων. Ο εκπρόσωπος της επιχείρησης δήλωσε ότι το προσωπικό έκανε ό,τι μπορούσε για να κρατήσει το νεογέννητο στην ζωή, κάτι για το οποίο δεν υπάρχει αμφιβολία. Το πρόβλημα όμως είναι πως οι μπελούγκες (beluga whales)* στην αιχμαλωσία δεν μπορούν να ευδοκιμήσουν, και δεν είναι ρεαλιστικό να προσπαθεί κανείς για το αντίθετο. Στην προκειμένη περίπτωση, μπορεί το χαμηλό σωματικό βάρος που χαρακτηρίζει τα δίδυμα να ήταν η πρωταρχική αιτία θανάτου, εκείνο όμως που πρέπει να επισημάνουμε είναι ότι, όχι μόνο το συγκεκριμένο ενυδρείο αλλά όλες οι εγκαταστάσεις που διατηρούν μπελούγκες στην αιχμαλωσία, έχουν στο παθητικό τους ένα σοκαριστικά υψηλό ποσοστό θνησιμότητας των νεογνών. Τον περασμένο χρόνο, το ίδιο ενυδρείο ανήγγειλε την γέννηση ενός άλλου μωρού μπελούγκας, με μητέρα την Mauyak, ένα ζώο που είχε αιχμαλωτιστει στα νερά του Καναδά το 1982. Αυτό το μωρό έχει επιβιώσει μέχρι σήμερα, όμως η Mauyak είχε γεννήσει άλλες τέσσερεις φορές στο παρελθόν και μόνον ένα από τα τέσσερα παιδιά της βρίσκεται ακόμη στην ζωή, ένα θηλυκό με το όνομα Kimalu, που είναι σήμερα έξι ετών. Από τα άλλα τρία, το ένα γεννήθηκε νεκρό, ένα πέθανε την ίδια μέρα που γεννήθηκε, και το τρίτο αρρώστησε και πέθανε στο Mystic Aquarium του Κονέκτικατ, σε ηλικία εννέα ετών.
Τα υψηλά ποσοστά θνησιμότητας δεν περιορίζονται στα νεογέννητα και τα νεαρά. Στο Shedd Aquarium έχουν σημειωθεί 10 θάνατοι σε μπελούγκες τα τελευταία 30 χρόνια, δηλαδή ένας θάνατος κάθε τρία χρόνια, και, για τις μπελούγκες που υποχρεώνονται να ζήσουν μέσα σε τσιμεντένιες δεξαμενές, αυτό το ποσοστό αποτελεί "κανονικότητα" και κανόνα. Στο Georgia Aquarium, τα τελευταία 15 χρόνια έχουν πεθάνει έξι μπελούγκες, από τις οποίες καμία δεν ξεπέρασε τα 26 χρόνια ζωής, παρά το γεγονός ότι στην φύση το προσδόκιμο ζωής του είδους ανέρχεται σε 50 με 60 χρόνια. Ένα θηλυκό με το όνομα Maris έχασε δύο μωρά μέσα σε τρία χρόνια και, το 2015, πέθανε και το ίδιο σε ηλικία 21 ετών. Τα αίτια του θανάτου της δεν ανακοινώθηκαν ποτέ.
Βεβαίως η ασθένεια, τα ατυχήματα και ο θάνατος αποτελούν μέρος της ζωής και στην φύση, το γεγονός όμως ότι είναι τόσο συνηθισμένα σε εγκαταστάσεις που, όπως λένε, προσφέρουν σε αυτά τα ζώα την καλύτερη δυνατή ανθρώπινη φροντίδα, είναι αποκαλυπτικό. Υπάρχει κάτι αντιφατικό σε όλο αυτό, και αυτό το "κάτι" είναι το γεγονός ότι οι διαφορές ανάμεσα στην ζωή στις τσιμεντένιες δεξαμενές και στην φυσιολογική κατάσταση αυτών των ζώων είναι επί της ουσίας καθοριστικές. Οι μπελούγκες, οι όρκες και όλα τα κητώδη είναι ζώα που χαρακτηρίζονται από υψηλή νοημοσύνη, μεγάλη ακτίνα κίνησης, κοινωνική πολυπλοκότητα και κουλτούρα, έτσι ώστε οι ιδιαίτερες ανάγκες αυτών των ειδών να μην μπορούν να καλυφθούν μέσα στις δεξαμενές, και οι προσπάθειες για να κρατηθούν στη ζωή, τόσο τα νεογέννητα όσο και τα ενήλικα άτομα να είναι εγγενώς καταδικασμένες σε αποτυχία. Τα ζώα αυτά χρειάζονται πολύ μεγάλο ζωτικό χώρο για να ζουν και να κινούνται, και μεγάλα βάθη για να καταδύονται. Χρειάζονται επίσης το πλούσιο υποστηρικτικό κοινωνικό δίκτυο της οικογένειας και των φίλων τους, την δυνατότητα εξερεύνησης ενός περιβάλλοντος που είναι γεμάτο με ζώα άλλων ειδών και ενδιαφέροντα αντικείμενα, καθώς επίσης και την δυνατότητα των δικών τους ατομικών επιλογών σε καθημερινή βάση. Για τα κητώδη, κανένας από αυτούς τους βασικούς παράγοντες ευζωίας δεν μπορεί να εξασφαλιστεί στα διάφορα πάρκα διασκέδασης και ενυδρεία.
Τα κητώδη στην αιχμαλωσία (κυρίως δελφίνια με επικρατέστερα τα ρινοδέλφινα, μπελούγκες και όρκες) υποφέρουν, αρρωσταίνουν και πεθαίνουν, και η μόνη ηθική επιλογή απέναντι σε αυτήν την πραγματικότητα είναι να σταματήσει η αναπαραγωγή τους. Το 2019, ο Καναδάς έκανε αυτό το σπουδαίο βήμα, θεσμοθετώντας το τέλος της αιχμαλωσίας τους με ειδικό νόμο (Senate Bill S-203). Τώρα πια, η νομοθεσία σε αυτήν την χώρα απαγορεύει την έκθεση δελφινιών και άλλων κητωδών για λόγους διασκέδασης και, πρωτίστως, καθιστά παράνομη την συνέχεια της αναπαραγωγής τους.
Η απαγόρευση της αναπαραγωγής δεν αποτελεί μόνον μια συμπονετική απόφαση, αλλά και το πρώτο βήμα για μια σχέση ανάμεσα στους ανθρώπους και τα κητώδη, βασισμένη στα σύγχρονα δεδομένα της πραγματικότητας και της επιστήμης. Αντί να καταβάλλουν προσπάθειες για να διατηρήσουν τις συλλογές των αιχμαλώτων τους, τα θαλάσσια πάρκα και τα ενυδρεία θα ήταν καλύτερα να πάρουν μέρος στο όλο και ανερχόμενο κίνημα που ζητά την αποκατάσταση αυτών των ζώων σε καταφύγια**. Ένα θαλάσσιο καταφύγιο μπορεί να προσφέρει στα πρώην αιχμάλωτα κητώδη μια ποιότητα ζωής, που οι τσιμεντένιες δεξαμενές τους είχαν μέχρι τώρα στερήσει, παράλληλα με την ανθρώπινη φροντίδα που χρειάζονται για να ζήσουν. Αν και για τα κητώδη ένα καταφύγιο δεν αποτελεί ακριβώς το ισοδύναμο της ελευθερίας, καλύπτει όμως ένα μεγάλο μέρος των αναγκών τους και των συνθηκών που χρειάζονται για να ευδοκιμήσουν: σημαντικά μεγαλύτερο ζωτικό χώρο, εμπλουτισμένο περιβάλλον, και την ευκαιρία να ανακτήσουν την αυτονομία τους και να περάσουν την ζωή τους κάνοντας αυτό που τα ίδια θέλουν να κάνουν, και συνάπτοντας σχέσεις με αυτούς που τα ίδια επιλέγουν.
Στις τσιμεντένιες δεξαμενές, οι μπελούγκες και τα άλλα κητώδη δεν μπορούν με κανένα τρόπο να ζήσουν χωρίς να υποφέρουν, δεν μπορούν να "χωρέσουν" εκεί, ούτε και να προσαρμοστούν. Η βιολογική εξέλιξη των ειδών αυτών, που συντελέστηκε παράλληλα με την προσαρμογή τους στους ωκεανούς και τις ανοικτές θάλασσες, άρχισε πριν από εκατομμύρια χρόνια και οδήγησε στην σημερινή βιολογική τους υπόσταση (αυτό που πραγματικά είναι σήμερα, και που δεν μπορεί να αλλάξει μέσα σε 2 - 3 γενιές), είναι απαγορευτική για την ευζωία τους στην αιχμαλωσία. Τα υψηλά ποσοστά θνησιμότητας και νοσηρότητας μεταξύ αιχμαλώτων (βρεφών, νεαρών και ενηλίκων) αποτελούν απόδειξη αυτού του γεγονότος. Δεν είναι ρεαλιστικό να επιμένουμε. Το μήνυμα της Φύσης είναι ξεκάθαρο: επιτρέψτε τους να είναι ο εαυτός τους, επιτρέψτε τους να ζήσουν έτσι όπως έχουν ανάγκη να ζουν, και βοηθήστε τα να επιστρέψουν και πάλι στην Θάλασσα.
Πηγή: The Whale Sanctuary Project -- Another Infant Beluga Dies at Shedd Aquarium
Υπογραφή για το πρωτότυπο, Lori Marino***
Απόδοση στα ελληνικά, διευκρινιστικές προσθήκες και hyperlinks, Κάκη Πριμηκύρη
Φωτογραφία at belugas in captivity (google/search)
Πρώτη κοινοποιήση, εδώ
Παραπομπές
* Μπελούγκα - Συστηματική ταξινόμηση: Βασίλειο (Kingdom): Ζώα (Animalia, animals) - Συνομοταξία (Phylum): Χορδωτά (Chordata, organisms with a dorsal nerve cord) - Ομοταξία (Class): Θηλαστικά (Mammalia, mammals) - Τάξη ( Order): Κητώδη (Cetacea, whales, dolphins, and porpoises) - Υποτάξη (Suborder): Οδοντοκήτη (Odontoceti, toothed whales) - Οικογένεια (Family): Μονοδοντίδες (Monodontidae, white whales) - Γένος (Genus): Delphinapterus - Είδος (Species): Delphinapterus leucas
** Οι μπελούγκες δεν ανήκουν στην ίδια οικογένεια με τα δελφίνια, είναι όμως οδοντοκήτη (συνεπώς δεν θα έπρεπε να αναφέρονται ως "φάλαινες" στα ελληνικά) και δυστυχώς πολύ δημοφιλή στο κοινό, γι' αυτό και περιζήτητες για τα δελφινάρια. Η αποκατάσταση των αιχμαλώτων κητωδών είναι μια διαδικασία πολύ δύσκολη, χρονοβόρα και κοστοβόρα, γιατί στην αιχμαλωσία χάνουν όλες εκείνες τις φυσικές δεξιότητες με τις οποίες είναι προικισμένα για να μπορούν να ζήσουν ελεύθερα στην ανοικτή θάλασσα, και η ολική απελευθέρωσή τους δεν είναι πάντοτε εφικτή. Προκειμένου να δοθεί ένα τέλος σε αυτήν την βαρβαρότητα, χρειάζονται καταφύγια ελεγχόμενης απελευθέρωσης, όπου τα ζώα θα μπορέσουν να ζήσουν καλύτερα, ανακτώντας ένα μέρος από τις φυσιολογικές τους ιδιότητες με την ανθρώπινη υποστήριξη και φροντίδα, και αυτή είναι η ελάχιστη αποζημίωση που μπορούμε να τους προσφέρουμε. Για δύο νεαρά ζώα που διασώθηκαν ήδη από την Κίνα και μεταφέρθηκαν σε καταφύγιο στην Ισλανδία, τον Ιούνιο του 2019, η αρχή έχει ήδη γίνει και μακάρι να ακολουθήσουν και άλλα. Λεπτομέρειες, εδώ.
***Δείτε επίσης: Πώς η Επιστήμη με έκανε να υπερασπίζομαι τα ζώα
