Από τον ανθρωποκεντρισμό στον οικοκεντρισμό

 

Σπύρος Βλαχόπουλος*, Το «εγωιστικό γονίδιο» του δικαίου και το δίκαιο της τεχνητής νοημοσύνης: Από τον ανθρωποκεντρισμό στον οικοκεντρισμό και στους έξυπνους αλγόριθμους [Εκδόσεις Ευρασια (Facebook), Ιούνιος 2023]**

Η σχέση ανθρώπου-φύσης και ανθρώπου-ζώων εξακολουθεί σε μεγάλο βαθμό να καθορίζεται μέσα από το πρίσμα του ωφελιμισμού μας. Ακόμα και η πρόσφατη αναβάθμιση από πλημμέλημα σε κακούργημα πράξεων που συνιστούν κακοποίηση ζώου δεν έγινε με βασικό κριτήριο ότι ο δράστης πιθανότατα είναι σε θέση να ασκήσει βία και σε άνθρωπο; 

Και ενώ υπάρχει σκέψη και μέριμνα από την πλευρά του νομοθέτη, δεν είναι ισότιμη για όλα τα ζώα. Ούτε είναι ομοιογενές το σύστημα αντιμετώπισης, δηλαδή πρόληψης και καταστολής, των κακοποιητικών συμπεριφορών. Τα μηνύματα που αποτυπώνονται στους κανόνες δικαίου συχνά είναι ασαφή και συγκεχυμένα. Η νομική μεταχείριση για τα ζώα συντροφιάς, τα ζώα παραγωγής και εργασίας ή την άγρια πανίδα παρουσιάζει μεγάλες διαφοροποιήσεις. 

Απαγορεύεται, για παράδειγμα, να πυροβολήσει κανείς μια γάτα αλλά όχι ένα ελάφι, να μαχαιρώσει έναν σκύλο αλλά όχι ένα γουρούνι. Τι γίνεται με τις κτηνοτροφικές μονάδες και τα σφαγεία; Με τα πειράματα για τον έλεγχο ασφάλειας καλλυντικών; Με το κυνήγι για αναψυχή; Με τη συνεχιζόμενη χρησιμοποίηση ζώων σε θεάματα; Με τα εκτροφεία ζώων συντροφιάς; Με το trafficking των ιπποειδών; Μόνο όταν θα φωτιστούν όλες οι γκρίζες ζώνες θα επέλθει, ίσως, το τέλος του εγωισμού και της αλαζονείας σε νομικό επίπεδο.

Η συζήτηση που ανοίγει ο Σπύρος Βλαχόπουλος με αυτή την πολύ κατατοπιστική και εξαιρετικά «ζυγισμένη» μελέτη είναι απολύτως επιβεβλημένη και σε υπέρτατο βαθμό χρήσιμη. «Ο τρόπος που βλέπει κανείς τη φύση και τα ζώα επηρεάζει και τον τρόπο που βλέπει τους άλλους ανθρώπους», επισημαίνει... Η αποδοχή των ικανοτήτων των μη ανθρώπινων ζώων και η συνειδητοποίηση της δικής μας ζωικής φύσης είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για να χτίσουμε μια νέα ηθική∙ να μη βλέπουμε το είδος μας a priori ως διαχειριστή της φύσης∙ οι σχέσεις εξουσίας και εκμετάλλευσης του πλανήτη και των πλασμάτων του –με την ωμότητα και την αγριότητα που συχνά συνεπάγονται– να γίνουν σχέσεις αρμονικής συμβίωσης και συνεργασίας. 

Αντιμετωπίζοντας τον εαυτό μας ως κρίκο στην αλυσίδα του περιβάλλοντος και τα ζώα όχι ως πράγματα, εργαλεία ή αξεσουάρ, άλλος ισότιμους συνοδοιπόρους μας στο συναρπαστικό ταξίδι της ζωής, είναι δεδομένο ότι γινόμαστε καλύτεροι άνθρωποι. Δεν είμαστε τα μοναδικά όντα που έχουν σημασία. Μόνο εμείς όμως μπορούμε –και έχουμε χρέος– να υπερασπιστούμε τα υπόλοιπα.

[από τον πρόλογο της Τασούλας Επτακοίλη***]

*https://www.avgi.gr/politiki/455444_apo-egoistiko-sto-oikokentriko-syntagma, https://www.facebook.com/search/top/?q=Σπυρος Βλαχοπουλος, posts -- video clip, https://www.kathimerini.gr/society/562712962/tileorasi-paideia-kai-prostasia-ton-zoon/

**https://youtube.com/@user-sb4gh1ix1r

***https://www.kathimerini.gr/author/tasoyla-eptakoili/ -- https://www.ertflix.gr/series/ser.127811-plana-me-oyra