Μια συναρπαστική πλοήγηση στον μαγευτικό κόσμο των πουλιών της θάλασσας, με αφορμή ένα καλοκαιρινό αφιέρωμα από την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία στο facebook.com με φωτογραφίες και πληροφορίες (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7)
1.- Αιγαιόγλαρος: Larus audouinii, Κοκκινομύτης, Αντουϊνιός: το πουλί σύμβολο του αρχιπελάγους και το πιο απειλούμενο θαλασσοπούλι της χώρας μας
Είναι είδος ενδημικό της Μεσογείου και συχνάζει αποκλειστικά στον παράκτιο χώρο και τις ερημικές ακτές. Στις νησίδες του Αιγαίου φιλοξενούνται 350-500 ζευγάρια. Σε αντίθεση με τον Ασημόγλαρο, αποφεύγει την ενδοχώρα, τους σκουπιδότοπους και το γλυκό νερό. Ράμφος σκούρο κόκκινο.
Photo credit Χρήστος Βλάχος
2.- Ασημόγλαρος: Larus cachinnans, ο πανταχού παρών
Τρώει σχεδόν τα πάντα, με αποτέλεσμα να συναντάται ακόμα και στην
ενδοχώρα, συμπεριφορά που τον διαφοροποιεί από
τα άλλα θαλασσοπούλια που είναι στενά συνδεδεμένα με τον θαλάσσιο χώρο και πιο εκλεκτικά στο φαγητό τους. Έχει πολλαπλασιαστεί υπερβολικά με αποτέλεσμα να επιβαρύνει άλλα θαλασσοπούλια, όπως τον Αιγαιόγλαρο, αρπάζοντας αβγά και νεοσσούς ή καταλαμβάνοντας
Photo credit Άρης Χρηστίδης
Συγγενεύει με τον Κορμοράνο. Καταδύεται μέχρι και 60 μέτρα. Κάθεται σε παραθαλάσσια βράχια, συχνά με απλωμένες τις φτερούγες για να στεγνώσει και να ζεσταθεί μετά από κάθε ψάρεμα, ή κολυμπά μισοβυθισμένος στο νερό. Δεν μεταναστεύει και φωλιάζει πολύ νωρίς (μερικοί ακόμα και από το Δεκέμβριο) σε απόκρημνες βραχώδεις ακτές, νησίδες και μεγάλες σπηλιές. Τα ενήλικα άτομα έχουν λαμπερό μαύρο φτέρωμα ενώ τα νεαρά είναι λευκά στο κάτω μέρος. Κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγής το φτέρωμά του αποκτά ωραίες μεταλλικές ανταύγειες και πάνω από το μέτωπό του εμφανίζεται ένα μικρό λοφίο.
Photo at https://poulia4.blogspot.com/2011/01/phalacrocorax-aristotelis.html
Αν και μοιάζει με τους γλάρους, δεν συγγενεύει μ' αυτούς αλλά με τα άλμπατρος. Ανήκει στην οικογένεια των Ρινοτρυπόμορφων (όπως ο μύχος και ο υδροβάτης) που χαρακτηρίζονται από τα ανεπτυγμένα ρουθούνια τα οποία βρίσκονται στη βάση του ράμφους σαν δύο μικρά σωληνάκια. Πρόκειται για δύο εξωτερικούς σωληνωτούς σχηματισμούς που αποτελούν τις οσφρητικές οπές και βοηθούν τα πουλιά να έχουν καλύτερη όσφρηση (wikiwand.com). Τα πουλιά αυτά είναι αποκλειστικά θαλασσόβια. Τρέφονται, ζευγαρώνουν και κοιμούνται μόνον στο ανοιχτό πέλαγος. Τα πόδια τους βρίσκονται πίσω στο σώμα τους για να κολυμπούν καλύτερα, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να περπατήσουν. Για αυτό το λόγο βγαίνουν στη στεριά μόνο όταν πρέπει να φωλιάσουν, πάντα σε στοές και σε ασφαλείς νησίδες που τις επισκέπτονται μόνο νύχτα. Αυτή την εποχή οι αποικίες τους αντηχούν από τις απόκοσμες και - κατά πολλούς - ανατριχιαστικές φωνές (LIFE ELClimA - Elliniki Ornithologiki Etaireia) τους που απλώνονται στο σκοτάδι [Επιστροφή Αρτέμηδων στη φωλιά τους στα Αντικύθηρα, βράδυ χωρίς φεγγάρι, για να ταΐσουν τον νεοσσό τους. Χρησιμοποιούν αυτούς τους ήχους για να εντοπίσουν την είσοδο της φωλιάς στο σκοτάδι: https://soundcloud.com/ornithologiki/artemis-nightcall-antikythira -- https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=10158519545078482&id=132273833481]. Η θέα ενός Αρτέμη να σέρνεται προσπαθώντας να μπει στην κρυψώνα του για να ταϊσει το μονάκριβο μικρό του, δείχνει μάλλον θλιβερή. Όταν όμως ανοίξει τα φτερά του για το πέλαγος, μεταμορφώνεται στον απόλυτο κυρίαρχο των θαλασσών. Πετάει χρησιμοποιώντας τον άνεμο και μπορεί να καλύπτει τεράστιες αποστάσεις χωρίς να κουράζεται, εκατοντάδες χιλιόμετρα κάθε μέρα, ψάχνοντας για πελαγίσια ψάρια και καλαμάρια. Όταν επικρατεί άπνοια, πετάει με δυσκολία - συνήθως κάθεται στο νερό περιμένοντας να φυσήξει. Νιώθει άνετα μόνο όταν ο άνεμος ξεπεράσει τα πέντε μποφώρ.
Απαραίτητη προϋπόθεση για την προστασία του είναι η διατήρηση των ακατοίκητων μικρών νησίδων, των "Γκαλαπάγκος της Μεσογείου" που απειλούνται.
Photo credit Άρης Χρηστίδης
Πελαγικό θαλασσοπούλι που μοιάζει με τον Αρτέμη, με τον οποίο συγγενεύει, αλλά είναι πιο σκούρος και πιο μικρός. Πετά κρατώντας τις φτερούγες του εντελώς τεντωμένες σε ευθεία γραμμή, θυμίζοντας το σχήμα σταυρού, συνήθως πολύ κοντά στα κύματα, ενεργητικά, βιαστικά και νευρικά. Έτσι μπορεί και μετακινείται γρήγορα ακόμα και όταν δεν φυσάει. Όμως αυτό το πέταγμα είναι πιο δαπανηρό σε ενέργεια, γι αυτό και ο Μύχος επιλέγει πιο σίγουρους ψαρότοπους και περιπλανιέται σε μικρότερες αποστάσεις από ότι ο Αρτέμης.
Διαπλέοντας το Αιγαίο, συχνά συναντά κανείς ομάδες κομψών πουλιών που γλιστρούν πάνω στα κύματα, αποκαλύπτοντας με ταχύτατη εναλλαγή το σκούρο της ράχης και το λευκό της κοιλιάς. O Μύχος είναι αγελαίο θαλασσοπούλι και τα κοπάδια του αριθμούν μερικές χιλιάδες άτομα. Tο γεγονός ότι βουτάει, και μάλιστα ομαδικά, τον εκθέτει στα τρομερά αφρόδιχτα, ίσως τον πιο εγκληματικό από όλους τους παράνομους τρόπους ψαρέματος. Περισσότεροι από 100 Μύχοι βρέθηκαν πνιγμένοι και μπλεγμένοι σε αφρόδιχτα στη νότια ακτή της Σάμου, πριν λίγα χρόνια.
Θαλασσοπούλι σπάνιο και εξαιρετικά ευάλωτο. Κατάμαυρος, με λευκό μόνον στη βάση της ουράς, και μικρός σαν χελιδόνι, μοιάζει με μικροσκοπικό άλμπατρος. Το μήκος του φτάνει μόλις τα 16 εκατοστά, και το άνοιγμα των φτερών του τα 38 εκατοστά. Είναι ένα από τα μικρότερα θαλασσοπούλια στον κόσμο και πραγματικά ακριβοθώρητος. Τρέφεται με γόνο ψαριών και πλαγκτόν, που τα βρίσκει χρησιμοποιώντας και τη δυνατή του όσφρηση. Έχει χαρακτηριστική συμπεριφορά, όταν με σηκωμένες τις φτερούγες και κατεβασμένα τα πόδια "περπατά" πάνω στο νερό, τσιμπολογώντας. Όταν ένα κύμα έρχεται πάνω του, σηκώνεται και ξανακατεβαίνει σαν να χορεύει. Ο σκούρος χρωματισμός με το λευκό ουροπήγιο γίνεται ένα με την ανοιχτή θάλασσα και τα αφρισμένα κύματα.
Οι περισσότεροι αγνοούν την ύπαρξή του. Είναι πάντα μοναχικός στο ανοιχτό πέλαγος, και δεν σηκώνεται ποτέ ψηλότερα από την επιφάνεια του νερού, κάτι που δυσκολεύει πολύ την παρατήρηση. Με τη διακριτική ζωή του, προστατεύεται από μεγαλύτερα πουλιά που εύκολα θα μπορούσαν να τον απειλήσουν. Όπως ο Αρτέμης και ο Μύχος, δεν προδίδει τη θέση της αποικίας του και περιμένει το σούρουπο για να πλησιάσει. Φωλιάζει σε μικρές στοές και πραγματικά απρόσιτες σπηλιές, σε κάθετα βράχια ή σχισμές ανάμεσα σε πέτρες. Ελάχιστα γνωρίζουμε για τις συνήθειές του, φαίνεται όμως πως γεννά το μοναδικό του αυγό το Μάιο, και τα μικρά πετάνε τον Αύγουστο. Οι νησίδες που φιλοξενούν τις φωλιές του πρέπει να είναι ελεύθερες από αρουραίους, γεγονός ασυμβίβαστο με την ανθρώπινη παρουσία (είτε με οικισμούς, είτε με προβλήτες ή άλλες υποδομές όπως Αιολικούς Σταθμούς). Ο πληθυσμός του στην Ελλάδα είναι εντελώς άγνωστος, πιθανώς ανάμεσα σε 50 και 500 ζευγάρια. Ένα σκούρο "φαντασματάκι" του πελάγους που κινδυνεύει να χαθεί πριν το γνωρίσουμε, καθώς στο Αιγαίο, σήμερα, τα μέρη που έχουν απομείνει χωρίς ποντίκια είναι πολύ λίγα.
Έχοντας τόσο ανάγκη τη θάλασσα και τον άνεμο, ο Μαυροπετρίτης είναι σχεδόν θαλασσοπούλι. Σχεδόν, γιατί δεν έχει αδιάβροχο πτέρωμα ούτε μπορεί να κολυμπήσει. Δεν διαθέτει αδένες αφαλάτωσης, άρα δεν μπορεί να πιει θαλασσινό νερό. Η μόνη του επαφή με αυτό είναι εκείνες οι ελάχιστες στιγμές που θα σηκώσει από την επιφάνεια της θάλασσας την, μόλις πεσμένη, λεία του. Κι όμως, κανένα άλλο αρπακτικό στο κόσμο, ακόμα και εκείνα που τρώνε ψάρια, δεν είναι τόσο "θαλασσινό". Με εξαιρετικά μεγάλη επιδεξιότητα στο πέταγμα, ο Μαυροπετρίτης, εκμεταλλεύεται τα μελτέμια του Αιγαίου και στήνει ενέδρα στα μεταναστευτικά μικροπούλια, που δύσκολα μπορούν να του ξεφύγουν. Και όταν οι Μαυροπετρίτες μαζεύονται για να φωλιάσουν, δίνουν πανομοιότυπη εικόνα με μια αποικία θαλασσοπουλιών: πουλιά που έχουν φωλιές σε απομονωμένες νησίδες και ανοίγονται στο πέλαγος για να τραφούν. Η τροφή τους βέβαια δεν βρίσκεται στη θάλασσα αλλά στον ουρανό, όμως οι Μαυροπετρίτες χρειάζεται και τη θάλασσα και τον άνεμο για να κυνηγήσουν, γιατί πάνω από την ανοιχτή θάλασσα δεν υπάρχει μέρος για το θήραμα να κρυφτεί, ενώ τα μελτέμια δημιουργούν το ρεύμα των μεταναστευτικών πουλιών αλλά και βοηθούν στο στήσιμο της ενέδρας.
Ο Μαυροπετρίτης θεωρείται ένα από τα πιο ασυνήθιστα ευρωπαϊκά πουλιά και το πιο σημαντικό είδος που φιλοξενεί η χώρα μας. Πάνω από το 85% του παγκόσμιου πληθυσμού του συγκεντρώνεται στην Ελλάδα, όπου φωλιάζει σε εκατοντάδες νησίδες του Αιγαίου. Ξεχειμωνιάζει στη Μαδαγασκάρη και σε άλλα νησιά του Ινδικού Ωκεανού, αλλά φωλιάζει στα νησιά και τις νησίδες της Μεσογείου. Σε αντίθεση με τα άλλα είδη, φωλιάζει αργά το καλοκαίρι, ώστε να επωφελείται από το ρεύμα των μεταναστευτικών πουλιών που πετούν πάνω από το Αιγαίο, εξασφαλίζοντας στα μικρά του μια πλούσια τροφή.
Τα Θαλασσοπούλια στις ελληνικές θάλασσες
Γνωρίστε τον Αιγαιόγλαρο και τον Θαλασσοκόρακα
Οι πολύτιμες ακατοίκητες νησίδες
Θαλασσοπούλια και νησίδες του Αιγαιου - μια μοναδική συμβιωση
Κίνηση για την προστασία των νησίδων του Αιγαίου
Update 2023 at https://tinyurl.com/ybc4ku48 -- https://twitter.com/ornithologiki/status/1675900486711496704
Στις Νησίδες του Αιγαιόγλαρου (2013)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου