Τι είναι ένα αληθινό καταφύγιο για πρώην αιχμάλωτα δελφίνια και ποιες οι προδιαγραφές που πρέπει να πληροί;

 

Από την χρησιμοποίησή τους ως διασκεδαστές για το κοινό, κατά τις δεκαετίες του 50 και του 60, μέχρι την αντιμετώπιση ως "πρεσβευτές" για τη σωτηρία των θαλασσών, κατά τις δεκαετίες του 80 και του 90, η στάση του κόσμου απέναντι στα αιχμάλωτα δελφίνια έχει αλλάξει. Ήδη, από την δεκαετία του 2010 μέχρι και σήμερα, τα ζώα αυτά αντιμετωπίζονται ως χαρισματικά και ευφυή πλάσματα, που έχουν άδικα καταδικαστεί να βιώνουν μια βασανισμένη ζωή. Οι πρώτες διαμαρτυρίες εναντίον της εκμετάλλευσής τους είχαν αρχίσει να εκδηλώνονται από το 1937, στην Φλόριντα των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, κορυφώθηκαν όμως το 1993, μετά την προβολή της ταινίας Free Willy. Ακολούθησαν τα ντοκιμαντέρ The Cove, το 2009 και Blackfish, το 2013, τα οποία ενίσχυσαν κατά πολύ την αρνητική στάση του κοινού απέναντι στην πρακτική της διατήρησης δελφινιών και άλλων κητωδών σε κατάσταση αιχμαλωσίας και στην ρητορική των δελφιναρίων*. 

Στις μέρες μας, υπάρχουν καταφύγια για διάφορα είδη άγριων ζώων. Για άτομα που ΔΕΝ είναι απελευθερώσιμα (είτε για λόγους υγείας, είτε γιατί έχουν γεννηθεί στην αιχμαλωσία, είτε γιατί έχουν παραμείνει αιχμάλωτα για μεγάλο χρονικό διάστημα και δεν μπορούν να ανακτήσουν τις απαραίτητες δεξιότητες για επιβίωση στην φύση), η έννοια "καταφύγιο" σηματοδοτεί μια τοποθεσία όπου πρώην αιχμάλωτα άτομα θα μπορούν να ζήσουν σε συνθήκες που προσομοιάζουν όσο το δυνατόν περισσότερο το φυσικό τους περιβάλλον. Αυτού του είδους το καταφύγιο δεν θα πρέπει να συγχέεται με τις περιοχές που βρίσκονται υπό καθεστώς προστασίας για να εξασφαλίσουν την διατήρηση των ελεύθερων πληθυσμών. Προτεραιότητα ενός αληθινού καταφυγίου είναι η ευζωία και η σχετική αυτονομία των ατόμων που διαβιούν σε αυτό, έχοντας μετεγκατασταθεί από ζωολογικούς κήπους, ή διασωθεί από διάφορες άλλες καταστάσεις εκμετάλλευσης, όπως τσίρκο, εργαστήρια, εμπόριο εξωτικών ειδών και λοιπά. Οι εγκαταστάσεις ενός τέτοιου καταφυγίου έχουν σχεδιαστεί ώστε να παρέχουν μια καλή ποιότητα ζωής στα φιλοξενούμενα ζώα, τα οποία, κατά μια έννοια, "αποζημιώνονται" ή "συνταξιοδοτούνται". Ένα αληθινό καταφύγιο δεν αναπαράγει ποτέ τα ζώα που στεγάζει στις εγκαταστάσεις του, ούτε τα χρησιμοποιεί για κερδοσκοπικούς σκοπούς.

Όλα τα κητώδη, όπως τα δελφίνια και ακόμη περισσότερο οι όρκες (Marino, 2020), υποφέρουν πάρα πολύ στα δελφινάρια, και αυτό έχει γίνει τώρα πια ευρέως κατανοητό. Η εναλλακτική λύση της μετεγκατάστασης των αιχμαλώτων κητωδών σε ελεγχόμενες θαλάσσιες περιοχές κοντά σε ακτές (που από τούδε και στο εξής θα ονομάζονται θαλάσσια καταφύγια) έχει πλέον αρχίσει όχι μόνον να συζητείται ως προοπτική, αλλά και να εφαρμόζεται στην πράξη, ως ένας τρόπος "συνταξιοδότησης" των πρώην διασκεδαστών. 

Εδώ και πολλά χρόνια υπάρχουν καταφύγια για διάφορα χερσαία είδη άγριων ζώων, όπως ελέφαντες, μεγάλα αιλουροειδή, αρκούδες και πρωτεύοντα, συνεπώς οι προδιαγραφές για τα χερσαία είδη είναι γνωστές εδώ και αρκετές δεκαετίες. Για τα θαλάσσια είδη όμως, αντίστοιχη εμπειρία δεν υπάρχει, γι' αυτό και για τον σχεδιασμό των αντίστοιχων εγκαταστάσεων θα πρέπει να ληφθεί υπ' όψιν ένα σύνολο προϋποθέσεων που περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, νομικές και οικονομικές παραμέτρους. Η αδειοδότηση για την λειτουργία ενός θαλάσσιου καταφυγίου είναι το πρώτο που πρέπει να εξασφαλιστεί, κι' αυτό πολλές φορές είναι περίπλοκο και χρονοβόρο, δεδομένου ότι, στις περισσότερες χώρες, η νομοθεσία δεν προβλέπει καθεστώς ιδιοκτησίας ή ιδιοχρησίας για εκτάσεις μέσα στην θάλασσα. 

Αν εξαιρέσουμε τις επιμέρους ιδιαιτερότητες, τα θαλάσσια καταφύγια μπορούν να δημιουργηθούν με προδιαγραφές ανάλογες εκείνων που φιλοξενούν χερσαία άγρια είδη. Για τον σκοπό αυτόν, θαλάσσιες περιοχές όπως όρμοι και κολπίσκοι μπορούν να περιφραχθούν με δίχτυα και να αποτελέσουν χώρους ελεγχόμενης απελευθέρωσης πρώην αιχμαλώτων κητωδών, τα οποία δεν μπορούν ή δεν πρέπει να επιστρέψουν στην φύση, και τα οποία θα έχουν την ευκαιρία να ζήσουν μια ζωή ανάλογη με την φυσιολογική και να εκδηλώσουν όσο το δυνατόν περισσότερο τις φυσιολογικές συμπεριφορές που ορίζει το είδος τους. Το κείμενο αυτό αποτελεί μια περίληψη για τα καταφύγια πρώην αιχμαλώτων θαλασσίων ειδών όπως τα κητώδη, και έχει σκοπό να προσφέρει στους κυβερνητικούς αρμόδιους, στους ακαδημαϊκούς, στο κοινό και σε οποιονδήποτε άλλον ενδιαφερόμενο, την βασική πληροφόρηση σχετικά με τα θαλάσσια καταφύγια. Το πλήρες κείμενο μπορείτε να διαβάσετε, εδώ.

Πηγή: Seaside Sanctuaries: General Criteria for Sites and Operations (via Dolphinaria-Free Europe, Marine Connection and Advocates Against Cetacean Cruelty)

Photo1 via google.gr/search

Photo2 at greekreporter.com

Απόδοση στα Ελληνικά, Filikaki

Tweeted here

 

                                          

*Παραπομπή: Δύο περίπου χρόνια μετά από τον πασίγνωστο "Όρμο" (The Cove) που εστιάζει στην σφαγή των δελφινιών της Ιαπωνίας και την σχέση της με την βιομηχανία των δελφιναρίων, και πριν από το "Blackfish" που παρουσιάζει την μαρτυρική ζωή του Tilikum, της όρκας που προκάλεσε τον θάνατο τριών ανθρώπων στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και είχε μεγάλη επιρροή κυρίως στο αμερικανικό κοινό, βγήκε στον αέρα, το καλοκαίρι του 2011, ένα ακόμη ντοκιμαντέρ, το "A Fall From Freedom" (image), το οποίο δεν προβλήθηκε όσο του άξιζε. Το ντοκιμαντέρ αυτό, κατά τη γνώμη μου, είναι τουλάχιστον ισάξιο των άλλων δύο, αν όχι αξιολογότερο, δεδομένου ότι παρέχει όλην την άγνωστη για τον περισσότερο κόσμο πληροφόρηση σχετικά με την ιστορία της αιχμαλωσίας των κητωδών και τον σκοτεινό ρόλο που έπαιξαν τα δελφινάρια, όχι μόνον στην κακοποίηση των ζώων αλλά και στην κακοποίηση του περιβάλλοντος  και του κοινού. Αυτό ακριβώς το κενό της πληροφόρησης έρχονται να εκμεταλλευτούν οι επιχειρηματίες των δελφιναρίων... 

Στο ντοκιμαντέρ αυτό, που μεταφράστηκε στα Ελληνικά "Χάνοντας την Ελευθερία της Θάλασσας" ή "Χάνοντας τη Θάλασσα της Ελευθερίας", καταρρίπτεται με επιστημονικά επιχειρήματα ο μύθος της προστασίας των ειδών στα δελφινάρια, αλλά και ο μύθος της εκπαιδευτικής τους αξίας η οποία, ακόμη και αν κάποτε υπήρξε, ανάγεται σε μια περασμένη εποχή. Είναι αλήθεια ότι ανακαλύψαμε πολλά πράγματα από τη μελέτη των κητωδών στα δελφινάρια, το σπουδαιότερο όμως που μάθαμε είναι ότι η αιχμαλωσία τα σκοτώνει. Μάθαμε ακόμα ότι ο εγκλεισμός κάνει αυτά τα ζώα επιθετικά, μετρήσαμε στα προγράμματα κολύμβησης τραυματίες, και στις πίστες του θεάματος ανθρώπους νεκρούς, και είδαμε ολόκληρους πληθυσμούς από τα ζώα αυτά να ξεκληρίζονται στο όνομα του κέρδους. Η έκθεση των δελφινιών στα δελφινάρια, ακόμη και αν κάποτε μπορούσε να προάγει ευαισθητοποίηση, σήμερα δεν αποτελεί τίποτα άλλο από ένα πρότυπο κακής εκπαίδευσης και εφησυχασμού για την ψευδεπίγραφη "διατήρηση" (conservation) της άγριας ζωής και του φυσικού κόσμου που καταστρέφεται γύρω μας. 

Είχα την χαρά να συμμετέχω στον υποτιτλισμό αυτού του ντοκιμαντέρ, που ανέβηκε στο διαδίκτυο με ελληνικούς υπότιτλους πριν από ακριβώς 9 χρόνια, τον Ιούλιο του 2012. Το εγχείρημα του υποτιτλισμού μας πήρε χρόνο, ήμασταν ερασιτέχνες και κάναμε λάθη [αποδώσαμε τον όρο "whale" ως "φάλαινα" - ένα λάθος που οι περισσότεροι ασχολούμενοι με τα κητώδη (ειδικοί και μη) εξακολουθούν να κάνουν ακόμα], μετά από 9 χρόνια όμως αισθάνομαι ακόμα ότι αυτή η μετάφραση είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα πράγματα που έχω κάνει. Μπορείτε (και το συνιστώ γιατί αξίζει) να παρακολουθήσετε το υποτιτλισμένο ντοκιμαντέρ εδώ: http://youtu.be/JvpoeFELWLY